Wanawake wanajiwezesha: Mchezo kuhusu wanawake kulima na kuuuza maharage — Part 1

Ujumbe kwa mtangazaji

Nukuu kwa Waandishi wa Habari

Wakina dada wanafanya wenyewe haya ni maigizo yenye sehemu-tano inayoongelea kikundi cha wanawake wanaokabiliana na chagamoto za kujikwamua na kupata maendeleo. Wanawake hawa ni wanachama wa vikundi vya kuweka na kukopa au vicoba nchini Tanzania, na wote wanalima maharage. Wanawake wanafanya kazi nyingi zaidi katika shughuli za uzalishaji wa maharage. Lakini kwasababu ya utamaduni wao wa kimajukumu katika jamii, wanaume wanafanya maamuzi yote baada ya mavuno, ikiwemo kuuza maharage na kumiliki kipato.

Baathi ya wahusika katika maigizo, ni mama Farida na Mama Mjuni, ambao wameonekana kuongoza katika kujaribu kufanya tofauti. Wanawahimiza wanawake kufanya kazi pamoja katika mashamba yao, na mwishowe kuzalisha maharage pamoja na kutafuta masoko kama kikundi.

Maigizo yanapinga hali mbaya, ikiwemo ugomvi baina ya mwanamke na mwanaume: unyanyasaji wa nyumbani katika familia moja, na juhudi za jamii kuwatumia wanawake vibaya na kujipatia faida kutokana na shughuli za kijangili.

Kuna utani kidogo katika maigizo, ingawa inaongelea mandhari nzito. Ukitengeneza maigizo na kikundi, hakikisha kuwa sehemu zenye mada nzito zinaoanishwa na sehemu zenye mada nyepesi za kufurahisha, za marafiki wakinongoneza matukio mazuri na wakicheka.

Kila kipengele kina urefu wa kama dakika 20-25, ikiwemo muziki wa kianzia na kumalizia. Kwasababu vipengele ni virefu, unaweza kupanga kurusha vipengele (kipande kimoja wapo katika Igizo) viwili au vitatu tu katika kipindi chako. Kwa mara nyingi vipande viwili au vitatu vinachukua dakiak 6-8.

Unaweza kupata mrejesho wa maigizo kwa kuandaa kipondi kitakacho pokea simu ambazo wasikilizaji watajadili baathi ya mambo waliyoyasikia katika maigizo, waalike wataalamu wa kike na wakiume kujadili mada. Majadiliano yanaweza kujumuisha:

• jinsi jamii inavyogawanya kazi za kuzalisha na kuuza maharage, au mazao mengine yanayolimwa katika eneo, na jinsi gani mgawanyo huu umetenga mahitaji ya wanawake, na hata inaweza kuathiri familia;
• unyanyasaji majumbani na utamaduni au tabia za ukimya inayoruhusu hii kuendelea; na
• aina ya msaada wanaume wanayoweza kuwapatia wanawake ambao wanahangaika kujisaidia wao na famila zao.

Wahusika wakuu

Farida: Mwanamke amaliziaye rika la miaka 20.

Farida ni mama wa nyumbani anayafnay shughuli zote za jumbani, ikiwemo kupika na kufanya usafi wa wasichana wake watatu na mumewe. Farida pia anamajukumu ya shughuli ngumu za shamba katika shamba lao dogo la ekari -moja pasipo kupata msaada wowote kutoka kwa mume wake ambaye mwishoni mume wake ndiye anafanya maamuzi ya kuuza mazao yao.

Ameolewa na mkuu wa polisi wa kijiji, Afande Kaifa, ambaye amezaa naye binti wa tatu warembo Sifa (10), Zuhura (8), na Hafsa (3).

Farida alipata ujauzito wa mwane wa kwanza Sifa wakati bado anasoma shule ya sekondari na alilazimika kuacha shule na kuolewa na mume wake. Kila mara Farida anatamani kuwa angemaliza shule maisha yake yangekuwa tofauti.

Farida amekuwa akinyanyaswa na mumewe kwa miaka mingi, ila mume wake amekuwa akimpiga huku akijihami aije akamuweka majeraha ambayo yataonekana kwa jamii. Manyanayaso haya sana sana yametokana na kutojiamini kwa mume wake, mume wake amekuwa na kinyongo dhidi ya mke wake kwa kuwa hajamzalia mtoto wa kiume. Anategemea Farida awe mke mwenye unyenyekevu, lakini Farida anafikra zake za kipekee. Anapenda kusikiliza muziki wa taarabu akiwa hana kazi.

Farida ni mwanamke mwenye nguvu na ana mawazo mengi mazuri kwa familia yake, lakini vikwazo kutoka kwa mumewe mwenye kujisikia na majidai mara kwa mara vimekuwa vikimkwamisha.

Farida analima maharage, ambayo mume wake anayauza maharage haya kwatika masoko mbalimbali. Nafasi ya Farida- kufanya maamuzi ni ndogo kiasi ya kwamba hawezi kuamua hata nini cha kupika nyumbani.

Mbali na kulima maharage, pia analima mazao mengine kwaajili ya kulisha familia yake.

Farida na mume wake wanamilika mifugo michache, Farida anachanganya kinyesi cha ngombe na vitu vingine na kuuza mbolea, na pia wananunua kuku na kuuza mayai. Anaulewe wa pesa, biashara na uwekezaji.

Muda pekee ambao Farida anajihisi ni wa thamani, mwenye uhuru, na wa dhamani ni pale anapokuwa na binti zake au anapokuwa na wanawake wengine kakita vikundi vya kuweka- na kukopa. Yeye ni wadhamini kubwa sana kwa kikundi chake.

Rafiki mkubwa wa Farida ni Jenny, lakini pia yuko karibu sana na Stella, rafiki yao wazamani pamoja na Jenny ambaye hivi karibuni amehamia kijijini kutoka mjini. Pia yuko karibu na mwenyekiti wa kikundi, Mama Mjuni.

Afanda Kaifa: mwanaume wa miaka 42, mkuu wa polisi kijijini, mume wa Farida.

Amejijengea jina zuri sana hapa kijijini. Kwa wengi, ni mtu mchangamfu sana na mtu mwenye msaada mkubwa kwa watu, na ni wa kuaminika na mtumishi anayepatikana pindi anapohitajika. Lakini ndani ya familia yake, amkuwa akimnyanyasa mke wake kwa miaka mingi.

Amekuwa katika famila ambayo mama yake alikuwa mpole na baba yake alikuwa mkali mwenye kumiliki kila kitu ndani ya familia ambaye pia alikuwa polisi. Amefata nyayo za baba yake na kumuangalia baba yake.

Anaonekana wa kutojiamini kutokana na kuonekana kushindwa kwake kuzaa mtoto wa kiume, na tabia ya baba yake mzazi juu ya hili inazizi kufanya mambo kuwa mabaya. Kwa sababu hii amekuwa akimnyanayasa mke wake kwa miaka mingi. Anatumani kuwa siku moja atakuwa na mtoto wa kiume ambaye atakuwa mridhi wa kila kitu na kufuata nyao zake.

Afanda Kaifa ni mmiliki na mbinafsi, na wivu wake juu ya Farida unajulikana-vizuri kijijini.

Jenny: Mwanamke aliyeolewa anayemalizia rika la miaka ya 30.

Ameolewa na Vumi kwa miaka tangu sasa. Jenny hana uwezo wa kuzaa watoto hii ndiyo sababu ya kuvunjika kwa ndoa yake ya mwanzo.

Jenny anamiliki gereji ya magari ambaye alirithi kutoka kwa marehemu baba yake. Ni mwanakme mchapa kazi aliyefanikiwa kuunda biashara nzuri, na kuwaajiri wanaume kadhaa. Anauelewa mzuri wa magari kwa sababu hii inamfanya atazamwe tofauti na wanawake wengine kijijini ambao wanafikiri kwamba majukumu ya mwanamke ni kazi za jikoni, kufanya usafi nyumbani na kulima shambani.

Pamoja na kwamba anashughuli nyingi Gereji, Jenny huwa anatenga muda wa kusaidia shambani, ijapo kuwa namuachia mume wake kutafuta masoko ya mazao yake. Jenny pia ni mwanachama wa kikundi cha wanawake cha kuweka – kukopa.

Amevumilia miaka na miaka ya manyanyaso kutoka kwa wakwe zake, hasa hasa mama mkwe, kutokana na kutoweza kuzaa, mbali na kuwa yeye ndiye analisha familia.

Jenny hana marafiki wengi kijijini, lakini yuko karibu sana Farida, na alikuwa rafiki wa Stella wakiwa shuleni. Kwa kiasi fulani, anaweza kulinganisha hali yake na Farida kutoka na kutoweza kupata watoto na Farida kushindwa kuzaa watoto wa kiume.

Jenny na Farida wako karinu sana ingawa wako tofauti kabisa. Kwa namna kwamba, Jenny anataka Farida alichokuwa nacho—watoto—na Farida anataka alichokuwa nacho Jenny —uhuru wa kifedha.

Grace: Binti wa miaka 19 wa Mama K.

Grace ni msichana mwenye akili aliye na misimamo yake. Uzuri wake unampa kipaombele kijijini; ukweli, huwa yeye ni mada inayojadiliwa na wanaume wengi.

Miaka miwili iliyopita, Grace alimaliza shule ya sekondari na alitamani kuendelea na elimu ya juu, ingawa mama yake hamsaidii sana katika suala la elimu.

Grace sio kipenzi cha mama yake, ijapokuwa yeye ndiye anayesaidia shughuli za nyumbani na kuwalea mapacha wawili wadogo zake wa kiume, Alex na Adam, ambao wamekuwa wakidekezwa na mama yao.

Grace ni mchapa kazi: analima mahindi na mazao mengine katika kibustani kidogo nyuma ya nyumba yao. Mama yake na wadogo zake hawatilii maanani shamba lake ingawa analisha familia na baathi ya mazao anauza sokoni.

Mara chache anasaidia shughuli katiaka baa ya mama yake, kuwafurahisha walevi wanao shinda baa.

Grace ni mwanachama katika kikundi cha wanawake cha kuweka na kukopa, na ni rafiki mzuri wa Doris. Alikuwa rafiki mzuri wa Mjuni kabla hajabadilisha tabia.

Mama Mjuni: Mwanamke mwenye rika la miaka 40, mke wa mtumishi wa halmashauri ya wilaya, Mzee Ali.

Ndoa yake ni ndoa inayo tamaniwa na wanawake wengi hapa kijijini kwani yeye ndiye mwanamke pekee anayefanya maamuzi katika shughuli za kilimo akishirikiana na mume wake, kwanzia zao la kupanda, kuvuna na kulima mpaka kwenye kuuza mazao. Mume wake pia anamchango katika shughuli za nyumbani na za shambani. Kwa muda mrefu, imekuwa ikiaminika kuwa Mama Mujuni amemloga mume wake na kumshikilia kwa uchawi.

Mama Mjuni mwanamke mwenye fikra za mbali na mwenye roho nzuri. Yeye ndiye mwanzilishi wa kikundi cha kuweka na kukopa cha wanawake na yeye ndiye mwnyekiti.

Ana mtoto mmoja aliyezaa katika ndoa yake ya kwanza, na kijana aitwaye Mjuni. Anaumia sana na tabia ya Mujuni kutembea na kikundi kibaya cha vijana. Hajazaa watoto wowote na Mzee Ali.

Mzee Ali: mtumishi wa halmashauri ya wilaya mweye rika la miaka 60. Mume wa Mama Mjuni na Baba wa kambo wa Mjuni.

Ijapokuwa Mjuni ni mtoto wake wa Kambo, Mzee Ali anamjali na kumpenda kama vile ni mwanae.

Mzee Ali anaamini katika usawa katika kufanya maamuzi baina ya mke na mume. Ni kawaida kumkuta yeye na mke wake shambani kipindi cha kulima au kumkuta nyumbani akiosha vyombo wakati mke waki akifanya usafi.

Tabia ya mzee Ali imemfanya adharaulike kijijini, na watu wakisema kwamba mkwe wake ndiye anayevaa suruali katika familia na kwamba mzee Ali amelogwa.

Sigi: Mmiliki wa kampuni ya mauzo ya jumla na mmiliki wa ghala akiwa na miaka 40.

Kampuni ya Sigi ni wasambazaji wakubwa wa maharage kwenye kiwanda cha Tikka. Ni mfanyabiashara mnyongaji asiye jali chochote zaidi ya hela tu; ni aina ya watu ambao wanaweza kumtoa hata mama yake mzazi kafara kupata hela.

Mbali na biashara ya uuzaji wa jumla, anaendesha biashara za kimagendo katika ghala lake akiwatumia Adam na Alex kwa kazi zake chafu na biashara zake za giza.

Ni muovu, anapenda kuwa na wanawake wazuri, na anajulikana kwa kuwa honga kwa kuwapa zawadi.

Pia anapenda kupata kinywaji na mara nyingi anaenda baa ya Mama K akiwa na wafuasi wake na vijana wake waalifu.

Stella: Rafiki wa utotoni wa Jenny na Farida mwenye umri wa rika la miaka 30 ya awali.

Baada ya kupata matokeo mazuri shule ya sekondari, alijiunga na chuo mjni.

Aliishi mjini kwa miaka kadhaa baada ya kumaliza chuo, na baada ya kurudi kijijini, alipata kazi kijijini kusimamia usambazaji wa maharage.

Mama K: Katika miaka ya 50. Mama yake Grace na Vijana wawili wahuni, Adam na Alex.

Mama K ni mmiliki wa baa inayojulikana kijijini, na inaitwa, Mama K. Baa hii ni kituo cha walevi wengi katika kijiji hiki.

Mama K ni mlevi, ni mwoga na ni mchoko, anapokuwa amelewa hasa hasa kwa Grace, ambaye amekuwa akimnyanyasa kwa muda mrefu kwa imani kuwa yeye ndiye sababu ya mume wake wa kwanza kumuacha. Mama K amewalea Grace na vijana wawili na kuwapendelea vijana pamoja na kuwa siku zote wamekuwa wakijiingiza katika matatizo.

Adam and Alex: Wapacha wa Mama, miaka 17.

Vijana wawili hawa huwezi kuwatenga, siku zote wanakuwa pamoja. Wameunda “kikundi” na wakakiita: viroboto (kiroboto), jina hili linawafaa sana kwani siku zote wamekuwa wakiiba vitu na kuanzisha ugomvi.

Wamedekezwa na wameoza na wanajua siku zote wanamtegemea mama yao kulipa dhamana wakikamatwa.

Hawaendi shuleni, wanatumia muda wao mwingi kuvuta madawa na kutafuta kitu cha kuiba. Kijiji kimechoshwa na wizi wao maovu yao madogo madogo.

Mjuni: Kijana wa miaka kumi na sitawa Mama Mjuni na mtoto wa kambo wa mtumishi wa halamashauri, Mzee Ali.

Ni kijana aliye na matatizo na kugombana na wazazi wake. Tabia yake inapelekea kuumia kwa familia yake, hasa hasa mama yake. Anapenda kuwa na Adam na Alex, na anatoroka shuleni na kujiingiza katika matatizo, pamoja na kwamba ameonywa vikali ina wazazi wake.

Kabala hajabadilika tabia Mjuni alikuwa rafiki wa karibu wa Grace.

Doris: Mwanamke wa miaka ishirini na mwanachama wa vyama wa kuweka na kukopa.

Doris ni msichana anayependa vitu vizuri katika maisha, lakini hapendi kujituma. Yuko tayari kuwa na mwanaume tajiri ambaye anaweza kumuhudumia. Ni binti aliye dekezwa, na amekuwa mmoja kati ya wanawake wengi wa Sigi.

Anajiona kuwa ni mwenye akili, lakini ameweza kudanganywa kiurahisi na Sigi. Ni rafiki wa Grace.