ዳራ፡- ለሥርዓተ-ፆታ ምላሽ ሰጪ ተፈጥሮ-ተኮር መፍትሄዎች

Script

በአፍሪካ ውስጥ በተፈጥሮ ላይ በተመሰረቱ መፍትሄዎች (NbS) ውስጥ የሚሳተፉ የገጠር ሴቶች በግለሰብም ሆነ በማህበረሰብ ደረጃ ብዙ ጥቅሞችን ሊያገኙ ይችላሉ። ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎች፣ በአለም አቀፍ የተፈጥሮ ጥበቃ ህብረት እንደተገለጸው፣ ሁለቱንም ተፈጥሯዊ እና የተሻሻሉ ስነ–ምህዳሮችን ለመጠበቅ፣ በዘላቂነት ለማስተዳደር እና ወደነበረበት ለመመለስ ያለመ እርምጃዎችን ያካትታሉ። እነዚህ ድርጊቶች የህብረተሰቡን ተግዳሮቶች ውጤታማ እና ተስማሚ በሆነ መንገድ ለመፍታት የተነደፉ ናቸው፣ ይህም ለሰው ልጅ ደህንነት እና ለብዝሃ–ህይወት ጥቅሞችን ያረጋግጣል።

ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎችን (NbS) መረዳት

ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎች (NbS) ግለሰቦች እና ማህበረሰቦች እንደ የአየር ንብረት ለውጥ ቅነሳ እና መላመድ፣ የውሃ እና የምግብ ዋስትና፣ የአደጋ ስጋት ቅነሳ እና ማህበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ ልማት ያሉ የተለያዩ ተግዳሮቶች ምላሽ እንዲሰጡ ያግዛሉ። ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎ እነዚህን ተግዳሮቶች በብቃት ለመፍታት የተፈጥሮ ሂደቶችን እና ስነ–ምህዳሮችን ይጠቀማሉ፣ ለአካባቢ እና ለሰው ልጆች ጥቅሞች። ለምሳሌ የውሃ ብክለትን ለማጣራት፣ ረግረጋማ ቦታዎችን ወደነበረበት መመለስ፣ የአፈር መሸርሸርን እና የግሪንሀውስ ጋዝ ልቀትን ለመቀነስ ዛፎችን መትከል እና የአየር ጥራትን ለማሳደግ እና የመዝናኛ ቦታዎችን ለማቅረብ የከተማ አረንጓዴ ቦታዎችን መፍጠር ይገኙበታል።

ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎች (NbS) ዘርፈ–ብዙ ጥቅሞች አሉአቸው—የህብረተሰቡን ተግዳሮቶች መፍታት ብቻ ሳይሆን ብዝሃ–ህይወትን ለመጠበቅ እና የስነ–ምህዳር አገልግሎቶችን ለማሳደግ አስተዋፅዖ ያደርጋሉ፣ የሰው እና የተፈጥሮ ስርአቶችን ትስስር በመገንዘብ።

 

ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጡ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች (NbS) ምንድን ናቸው?

ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ ሰጪ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች (NbS) ለሥነ–ምህዳር ዘላቂነት እና ለማህበረሰብ ደህንነት ቅድሚያ መስጠት ብቻ ሳይሆን የሥርዓተ–ፆታ እኩልነትን ያበረታታሉ። በሁሉም ጾታዎች ውስጥ የግለሰቦችን ልዩ ልዩ ፍላጎቶች፣ ተግዳሮቶች፣ ምኞቶች እና አመለካከቶች በንቃት እውቅና ይሰጣሉ እናም ይፈታሉ። ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጡ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች የተገለሉ ሴቶች፣ ወንዶች እና ወጣቶች ድምጽን ጨምሮ ሰፊ ተሳትፎ እና ውክልና በማጎልበት፣ ሁሉን አቀፍ እና ፍትሃዊ መሆናቸውን ያረጋግጣሉ፣ ለዚህም የተለያዩ ማህበረሰቦችን የጋራ ጥበብ እና ልምድ ይጠቀማሉ። የገጠር ሴቶች ብዙውን ጊዜ የተፈጥሮ ሀብትን በማስተዳደር ማዕከላዊ ሚና ይጫወታሉ። በተለይም ኑሮን ለማስቀጠል እና በዓለም ዙሪያ ያሉ የገጠር ማህበረሰቦችን የመቋቋም አቅም ለማሳደግ ወሳኝ ናቸው። ልዩ እውቀታቸው እና ልምዶቻቸው ውጤታማ፣ ዘላቂ፣ ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ ሰጪ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች በማዘጋጀት ረገድ ወሳኝ ናቸው።

 

በመሠረቱ፣ ሥርዓተ–ፆታን መሠረት ያደረጉ ምላሽ ሰጪ የተፈጥሮ መፍትሄዎች (NbS) ሁሉም የማህበረሰብ አባላት፣ በተለይም ሴቶች እና ጾታ–የተለያዩ ግለሰቦች በንቃት እንዲሳተፉ እና ተጠቃሚ እንዲሆኑ ለማድረግ ይጥራሉ። ከእነዚህ መፍትሄዎች ዲዛይን፣ትግበራ እና ግምገማ ይህ አካሄድ የተለያዩ የሥርዓተ–ፆታ አመለካከቶች እንዲሰሙ እና እንዲከበሩ እና መፍትሄዎች ከህብረተሰቡ ግንዛቤዎች እና ልምዶች የሚወጡበት እድሎችን መፍጠርን ይጠይቃል።

ይህ ርዕሰ ጉዳይ ለአድማጮች ለምን አስፈላጊ ሆነ?

• የአየር ንብረት ተጋላጭነት እና የመቋቋም ችሎታ፡– ብዙ የአፍሪካ ሀገራት በአየር ንብረት ለውጥ ግንባር ላይ ይገኛሉ፣ እንደ ድርቅ፣ ጎርፍ እና የዝናብ ሁኔታ ለውጥ ያሉ ከባድ ጉዳቶች እያጋጠማቸው ነው። ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጡ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች (NbS) ከእነዚህ ለውጦች ጋር ለመላመድ ተጨባጭ መንገዶችን ያቀርባሉ፣ የመላመድ ስልቶች ፍትሃዊ መሆናቸውን እና የሁሉንም የማህበረሰብ አባላት እና በተለይም የሁሉም ጾታዎች ፍላጎቶችን የሚያሟላ መሆኑን ያረጋግጣሉ።
• ግብርና እና መተዳደሪያ፡– ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ ህዝቦች ውስጥ ብዙ የህብረተሰብ ክፍል በግብርና እና በተፈጥሮ ሀብት ላይ የተመሰረተ ነው። በተለይም ሴቶች በእነዚህ ዘርፎች ውስጥ ወሳኝ ሚና ይጫወታሉ። ነገር ግን ብዙውን ጊዜ የሃብት የመረጃ እና የውሳኔ አሰጣጥ ደካማ ተደራሽነት አላቸው። ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ ሰጪ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች በሬዲዮ መወያየት ሴቶችን በውይይት እና በዘላቂ አሠራሮች ላይ ውሳኔ አሰጣጥ ላይ ማካተት አስፈላጊ መሆኑን አጉልቶ ያሳያል፣ ይህም የበለጠ ጠንካራ ማህበረሰቦችን እና ለሁሉም የተሻሻለ ኑሮን ያመጣል።
• ማብቃት እና እኩልነት፡– የሥርዓተ–ፆታ እኩልነት በብዙ ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ ማህበረሰቦች ውስጥ ወሳኝ ጉዳይ ነው። ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጡ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች የአካባቢ ተግዳሮቶችን ከመፍታት ባለፈ ሴቶችን ለማብቃት እና እኩልነትን ለማስፈን መንገዶችን በማቅረብ የሴቶችን ልዩ ሚና እና እውቀት በአካባቢ አስተዳደር እና በአየር ንብረት መላመድ ላይ እውቅና እና እኩል ዋጋ በመስጠት ነው።
• ትምህርት እና ግንዛቤ: ሬድዮ በገጠር እና ራቅ ባሉ አካባቢዎች ለትምህርት እና ግንዛቤን ለማሳደግ ትልቅ መሳሪያ ሲሆን ሌሎች የመገናኛ ብዙሃን ተደራሽነት ውስን ሊሆን ይችላል። ስለ ሥርዓተ–ፆታ ምላሽ ሰጪ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች መወያየት ፍትሃዊ፣ ለጾታ–ምላሽ ሰጪ እና አካታች ለሆኑ የአካባቢ ተግዳሮቶች አዳዲስ መፍትሄዎችን ለአድማጮች ማሳወቅ እና ማነሳሳት ያስችላል።
• የማህበረሰብ ተሳትፎ፡– ማህበረሰቦችን ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ ሰጪ በሆኑ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች በሬዲዮ በሚደረጉ ውይይቶች ውስጥ ማሳተፍ በአካባቢያዊ እና በአየር ንብረት መላመድ ተነሳሽነት የባለቤትነት ስሜት እና ተሳትፎን ሊያሳድግ ይችላል። ሴቶችን ጨምሮ ሁሉም የማህበረሰብ አባላት ልምዳቸውን፣ ሀሳባቸውን እና መፍትሄዎቻቸውን እንዲያካፍሉ ያበረታታል።

ስለ አካታች እና ለጾታ–ምላሽ ሰጪ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች ቁልፍ መረጃ

ሴቶች በተለያዩ የተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች ዲዛይን እና አተገባበር ላይ በንቃት እንዲሳተፉ በማድረግ (ችግሮችን ከመለየት እስከ ትግበራ እና ግምገማ ድረስ) ፕሮጀክቶች እና ሂደቶች የበለጠ አሳታፊ እና ውጤታማ ይሆናሉ። የሚከተሉት ክፍሎች እያንዳንዱ የፕሮጀክቱ እርምጃ በሴቶች ንቁ ተሳትፎ እና አመራር እንዴት ሊሻሻል እንደሚችል ይመለከታሉ።

1. ችግሩን መለየት

ልዩ አመለካከቶቻቸው፣ እውቀታቸው፣ ክህሎቶቻቸው እና ልምዶቻቸው ግምት ውስጥ እንዲገቡ ለማድረግ ሴቶችን እና የተገለሉ ቡድኖችን ጨምሮ የተለያዩ የማህበረሰብ አባላትን ናሙና ከመጀመሪያው ያሳትፉ። ሴቶች ብዙውን ጊዜ በገጠር ውስጥ የመጀመሪያ ደረጃ የተፈጥሮ ሀብት አስተዳዳሪዎች በመሆናቸው፣ ለሌሎች ወዲያውኑ የማይታዩ ጉዳዮችን ለምሳሌ እንደ ልዩ የውሃ ጥራት ስጋቶች ወይም ለቤተሰብ የዕለት ተዕለት ምግብ ወይም የህክምና ፍላጎቶች አስፈላጊ የሆኑ የእፅዋት ዝርያዎች መቀነስ ላይ ጠቃሚ ግንዛቤዎችን ሊሰጡ ይችላሉ።

2. ዲዛይን ማድረግ/መቅረፅ

ሴቶች የተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች እንቅስቃሴዎችን በመንደፍ በንቃት ሲሳተፉ፣ ውጤቶቹ ማህበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ እና አካባቢያዊ ገጽታዎችን ጨምሮ ሰፊ የማህበረሰብ ፍላጎቶችን እና አመለካከቶችን የመፍታት እድላቸውን ይጨምራል። የሴቶች ተሳትፎ መፍትሄዎቹ በደንብ የተሟሉ እና መላውን ማህበረሰብ የሚጠቅሙ መሆናቸውን ያረጋግጣል። ለምሳሌ ፕሮጀክቶች እንደ ዛፍ መትከል ወይም እርከኖች መገንባትን የመሳሰሉ የአካል ጉልበት ብዝበዛን በሚያካትቱበት ጊዜ ሴቶች የታቀዱ ተግባራት የወንዶች እና የሴቶች አካላዊ ጥንካሬ እና ውስንነት እንዲያስተናግዱ በማቀድ መሳተፍ አለባቸው። ይህ የዕለት ተዕለት መርሃ ግብራቸውን፣ ኃላፊነታቸውን እና ልዩ ፍላጎቶቻቸውን ግምት ውስጥ ማስገባት እና ለሁሉም ተሳታፊዎች ተስማሚ የሆኑ መሳሪያዎች እና ዘዴዎች መኖራቸውን ማረጋገጥን ያካትታል።

 

3. ትግበራ

የተፈጥሮ–ተኮር ተግባራት እና ሂደቶች ከዲዛይን ወደ ትግበራ ደረጃ ሲሸጋገሩ፣ የሥርዓተ–ፆታ ሚዛንን በአመራር ሚናዎች እና በሠራተኛ ኃላፊነቶች ውስጥ ማስቀጠል የስራ፣ የኢኮኖሚ ጥቅማ ጥቅሞች፣ የአካባቢ እና የብዝሃ ህይወት ጥቅማ ጥቅሞች እና የማህበረሰብ አቅምን ማጎልበት ጨምሮ ፍትሃዊ የጥቅማ ጥቅሞችን ተደራሽነት ለማረጋገጥ ይረዳል። ይህንን ሚዛን መጠበቅ በተለምዶ በወንዶች ቁጥጥር ስር ባሉ አካባቢዎች ለሴቶች ስልጠና እና ግብዓቶችን በመስጠት ባህላዊ የሥርዓተ–ፆታ ሚናዎችን ሊፈታተን ይችላል፣ ለምሳሌ የደን ወይም የምህንድስና ቴክኒካል ጉዳዮች ከውሃ ጥበቃ ተግባራት ጋር።

4. ክትትል እና ግምገማ

የተፈጥሮ–ተኮር እንቅስቃሴዎች ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ እንዲሰጡ፣ ሴቶች በመከታተል እና በመገምገም ቁልፍ ሚና መጫወት አለባቸው። ይህም በአካባቢ ጥበቃ ኢላማዎች ላይ መሻሻልን መከታተል ብቻ ሳይሆን ፕሮጀክቶቹ የህብረተሰቡን ማህበራዊ ፍላጎቶች ማሟላታቸውን እንዲቀጥሉ ማድረግን ያካትታል። ሴቶች ስለአካባቢያዊ ዒላማዎች ብቻ ሳይሆን ፕሮጀክቶች በዕለት ተዕለት ሕይወት ላይ እንዴት ተጽዕኖ እንደሚያሳድሩ፣ ማስተካከያዎችን እንደሚጠቁሙ እና ከሥርዓተ–ፆታ እኩልነት እና ማብቃት ጋር የተያያዙ ውጤቶችን ለመለካት የሚረዱ አስተያየቶችን መስጠት ይችላሉ።

5. የስኬት ወይም ውድቀት ግምገማ

ስኬትን ወይም ውድቀትን ከሥርዓተ–ፆታ ምላሽ አንፃር መግለጽ ከባህላዊ መለኪያዎች በላይ መመልከትን ያካትታል፣ ለምሳሌ የተተከሉ ዛፎች ብዛት ወይም ሄክታር መሬት ወደነበረበት ተመልሷል። በተጨማሪም በሴቶች የገቢ ደረጃ ላይ መሻሻሎችን መከታተል፣ ያለ ክፍያ የሚሰሩ የእንክብካቤ ስራዎች ላይ የሚወጣውን ጊዜ በተሻለ የሀብት አስተዳደር ምክንያት መቀነስ እና የሴቶችን በአገር ውስጥ እና በሌሎች ደረጃዎች በውሳኔ አሰጣጥ ሂደቶች ላይ ያላቸውን ተሳትፎ ይጨምራል።

ስኬትን ወይም ውድቀትን መገምገም የተማሩትን ትምህርቶች ለመለየት እና እነዚያን ከሌሎች የማህበረሰብ አባላት ወይም አጎራባች ማህበረሰቦች ጋር ለመጋራት እድል ነው። ተመሳሳይ መፍትሄዎችን እንደሚቀበሉ ወይም እንዴት እንደሚቀበሉ ግምት ውስጥ ማስገባት እንዲችሉ ሴቶችን ወደ ማንኛውም የመጋራት እድሎች ማካተት አስፈላጊ ነው።

6. ግብረ–መልስ እና መላመድ

የተፈጥሮ–ተኮር እንቅስቃሴዎች እና ሂደቶች ቀጣይነት ያለው ግብረመልስ እና መላመድን ለማረጋገጥ ስርዓቶች ሊኖራቸው ይገባል፣ ይህም ከተግዳሮቶች እና እድሎች ጋር በብቃት እንዲላመዱ ያስችላቸዋል። ይህ እርምጃ እነዚህ ተግባራት ዘላቂ መሆናቸውን እና እንዲያውም ከአካባቢያዊ፣ ክልላዊ እና ብሔራዊ የፖሊሲ ማዕቀፎች እና የድርጊት መርሃ–ግብሮች ጋር የተዋሃዱ መሆናቸውን ማረጋገጥ ያስችላል። የሴቶች ቀጣይነት ያለው ግብአት ወሳኝ ነው፣ ምክንያቱም በማህበረሰቡ ውስጥ ያሉ ሁሉንም ሰው እና የአካባቢን ፍላጎቶች በተሻለ ሁኔታ ለማሟላት ልምዶችን ወደ ማሻሻል ሊያመራ ይችላል።

7. አቅም–ግንባታ እና ትምህርት

ሴቶችን በትምህርት እና በአቅም ግንባታ በአካባቢ አስተዳደር፣ በአመራር እና በቴክኒክ ክህሎት ማብቃት እውቀት በህብረተሰቡ ውስጥ እንዲቆይ እና ለትውልድ እንዲተላለፍ ይረዳል። ይህ የየተፈጥሮ–ተኮር ጥቅማ ጥቅሞችን በረጅም ጊዜ ለማስቀጠል እና የማህበረሰብን የመቋቋም አቅም ለማሳደግ ወሳኝ ነው።

ለማጠቃለል፣ የገጠር ሴቶችን በተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች ውስጥ ማሳተፍ የፕሮጀክት ውጤቶችን ማሻሻል ብቻ ሳይሆን የሥርዓተ–ፆታ እኩልነትን ያበረታታል፣ ይህም የአካባቢ መፍትሄዎች ማህበራዊ ፍትህን እና የማህበረሰብ ደህንነትን እንዲያሳድጉ ያደርጋል። ይህ አካሄድ ሁሉንም የህብረተሰብ ክፍሎች ከዘላቂ ልማት ተጠቃሚ እንዲሆኑ ለማድረግ ወሳኝ ነው።

 

ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ ሰጪ የተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎችን በተለያዩ ሁኔታዎች ውስጥ መተግበር፡–

ግብርና ደን ልማት (አግሮፎረስትሪ)፡– የግብርና ደን አሰራሮች በሚተገበሩበት ጊዜ የተለያዩ ተግባራት እንዴት በፆታ እንደሚሰሩ ግምት ውስጥ ማስገባት በጣም አስፈላጊ ነው። ለምሳሌ፣ ሴቶች በዋናነት ፍራፍሬዎችን እና ለውዝ በመሰብሰብ ላይ ሊሳተፉ ይችላሉ፣ ወንዶች ግን በእንጨት ምርት ላይ ሊያተኩሩ ይችላሉ። ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጡ የተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች ሴቶች በዘላቂ የአጨዳ እና የግብይት ስልቶች እውቀታቸውን እና ክህሎቶቻቸውን እንዲያሳድጉ የታለመ ስልጠና እና ግብዓቶችን ሊሰጡ ይችላሉ፣ ይህም ተግባራቸው እንደ የወንዶች እንቅስቃሴ ትርፋማ እና ዘላቂ መሆኑን ያረጋግጣል።

ደንን መልሶ ማልማት፡– ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጥ የተፈጥሮ–ተኮር በደን መልሶ ልማት ለመተከል የተመረጡት ዝርያዎች የወንዶች እና የሴቶች የአጠቃቀም ዘይቤዎችን እና ምርጫዎችን የሚያንፀባርቁ መሆናቸውን ያረጋግጣል። ለምሳሌ፣ ሴቶች በብዛት የሚጠቀሙባቸውን ፍራፍሬ፣ ለውዝ ወይም የመድኃኒት ዕፅዋት የሚያቀርቡ ዝርያዎችን ሊመርጡ ይችላሉ፣ ወንዶች ግን ለእንጨት ዝርያዎች ቅድሚያ ሊሰጡ ይችላሉ። ወንዶችንም ሴቶችንም በእቅድ እና በውሳኔ አሰጣጥ ላይ ማሳተፍ የተለያዩ የእፅዋት ዝርያዎችን (ብዝሃ ህይወትን ማሳደግ) ማረጋገጥ ብቻ ሳይሆን በማህበረሰቡ ውስጥ ላለ ማንኛውም ሰው የስነ–ምህዳር እና ኢኮኖሚያዊ ጥቅሞችን ከፍ ያደርገዋል።

የባህር ዕፅዋትን መልሶ ማቋቋም፡– ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጥ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄ ለባህር ዕፅዋት መልሶ ማቋቋም በንድፍ ምዕራፍ ወቅት ከአካባቢው ማህበረሰቦች ከመጡ ወንዶች እና ሴቶች ጋር ምክክርን ያካትታል። በተለምዶ ሼልፊሾችን ከባህር ዕፅዋት የሚሰበስቡ ሴቶች እና በተለምዶ በአቅራቢያው ባሉ ውሃዎች ውስጥ ዓሣ ሊያጠምዱ የሚችሉ ወንዶች ስለ ስነ–ምህዳሩ ጤና እና መልሶ ማቋቋም ኑሯቸውን እንዴት እንደሚያሻሽል የተለያየ ግንዛቤ ይኖራቸዋል። ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጥ ተፈጥሮ–ተኮር የመፍትሄ ሂደት የሴቶችም ሆነ የወንዶች አመለካከቶች የመፍትሄውን ግቦች እና ዘዴዎች እንዲቀርጹ ያደርጋል፣ ይህም ለመላው ማህበረሰብ ጠቃሚ እና ፍትሃዊ ውጤቶችን ያመጣል። ሴቶች እና ወንዶች በባህር ዕፅዋት መልሶ ማቋቋም ስራ ውስጥ ከሚያደርጉት ልዩ ልዩ እንቅስቃሴ አንፃር በተለያዩ የክትትልና የግምገማ ሥራዎች ላይ ሊሰማሩ ይችላሉ።

የውሃ አስተዳደር ስርዓቶች– በብዙ ገጠራማ አካባቢዎች ሴቶች በዋናነት የውሃ አሰባሰብና አስተዳደር ኃላፊነት አለባቸው። ተፋሰሶችን ወይም ረግረጋማ ቦታዎችን ወደነበረበት ለመመለስ ያተኮረ ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጥ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄ ሴቶችን በንድፍ ደረጃዎች ውስጥ በማካተት የመዳረሻ ቦታዎች ምቹ መሆናቸውን እና የውሃ ጥራት የቤት ውስጥ ፍላጎቶችን የሚያሟላ መሆኑን ያረጋግጣል። እንዲሁም ወንዶችንም ሴቶችንም በዘላቂ የውሃ አጠቃቀም ላይ ያስተምራል እና በውሃ አስተዳደር ውስጥ ያሳትፋል፣ ይህም አጠቃላይ ማህበረሰቡን ከውሃ ጋር የተያያዙ ተግዳሮቶች የመቋቋም አቅምን ለማሻሻል ይረዳል።

ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ የሚሰጡ ተፈጥሮ–ተኮር መፍትሄዎች ምሳሌዎች

በኔፓል ውስጥ የደን መልሶ ማልማት

ችግር፡– የደን መጨፍጨፍ እና የሴቶች ተሳትፎ በውሳኔ አሰጣጥ ላይ አለመኖር

መፍትሄ ተተግብሯል፡– በኔፓል በአለም አቀፉ የተፈጥሮ ጥበቃ ህብረት የገንዘብ ድጋፍ በማህበረሰብ ላይ የተመሰረተ የደን መልሶ ማልማት ፕሮጀክት ሴቶችን በውሳኔ አሰጣጥ ሚናዎች ላይ በንቃት አሳትፏል። ይህም በመዋዕለ ሕፃናት አስተዳደር እና በደን ልማት ቴክኒኮች ላይ ሥልጠና መስጠትን ይጨምራል።

ውጤት፡– ይህ ተነሳሽነት የደን ሽፋንን ከማሻሻል ባለፈ ሴቶችን በሀብቶች እና ውሳኔዎች ላይ ቁጥጥር በማድረግ የአካባቢ እና የፆታ እኩልነት ጉዳዮችን በመፍታት ስልጣን ሰጥቷቸዋል።

ስለሴቶች የደን መሬት ገጽታ መልሶ ማቋቋም፣ ተሳትፎ አስፈላጊነት የበለጠ መረጃ ለማግኘት የአለም አቀፍ የተፈጥሮ ጥበቃ ህብረት (IUCN) ጽሑፉን ይመልከቱ፡– https://www.iucn.org/news/forests/202108/strategies-help-rural-women-protect-forests

በዮርዳኖስ ውስጥ የውሃ አስተዳደር

ችግር፡– ፍትሃዊ ያልሆነ የውሃ ስርጭት እና የሴቶች የውሃ አያያዝ ተሳትፎ እጥረት

መፍትሄ ተተግብሯል፡ በዮርዳኖስ በተባበሩት መንግስታት ሴቶች የተደገፈ ፕሮጀክት በዘላቂ የውሃ አስተዳደር ልምዶች ላይ ያተኮረ ነው። ይህም ሴቶች በአባልነት እና በመሪነት እንዲሳተፉ የሚበረታታባቸው የውሃ ተጠቃሚ ማህበራት መመስረትን ይጨምራል።

ውጤት፡– ሴቶችን ማካተት የውሃ ማከፋፈያ ልምዶች የሴቶችን ጨምሮ የሁሉንም የቤተሰብ አባላት ፍላጎት ግምት ውስጥ በማስገባት በውሃ አያያዝ ውስጥ ፍትሃዊነትን እና ዘላቂነትን ማሳደግን አረጋግጧል።

 

የገጠር ሴቶች ደኖችን እንዲጠብቁ ለመርዳት ስልቶች እና ለደን ጥበቃ የሚያደርጉትን አስተዋፅዖ የበለጠ መረጃ ለማግኘት የተባበሩት መንግስታት ሴቶች ድርጅትን አጭር መግለጫን ይመልከቱ። ፡ https://wrd.unwomen.org/sites/default/files/2021-11/UNWomen-RuralWOmenJordan-Brief-WEB.pdf

በኡጋንዳ ውስጥ ሴት የዛፍ ጀግኖች

ችግር፡ የመሬት መራቆት፣ የደን መጨፍጨፍ እና በመሬት አስተዳደር ውስጥ ያለው የፆታ ልዩነት

በምስራቅ ኡጋንዳ ቡጊሪ እና ማዩጅ ወረዳዎች የሴቶችን አቅም ማጎልበት ስራ በዘላቂ የመሬት አስተዳደር (WESLAM) ፕሮጀክት በዘላቂ ግብርና እና ደን መልሶ ማልማት የመሬት መራቆትን እና የደን ጭፍጨፋን ለመቀነስ ያለመ ነው። በስዊድን የፖስታ ኮድ ሎተሪ የገንዘብ ድጋፍ የተደረገው WESLAM የደን መጥፋትን ፣ የአፈር መራቆት እና ድህነትን ይመለከታል፣ በተለይም የሴቶችን ።

ውጤት: ፕሮጀክቱ ሴቶች ለደን መጨፍጨፍ አስተዋጽኦ በሚያደርጉ ተግባራት ላይ ያላቸውን ጥገኝነት የሚቀንሱ አማራጭ የገቢ ምንጮች እንደ ንብ እርባታ እና እንጉዳዮችን በማልማት ዘላቂ ተግባራትን በማሳተፍ ኃይል ይሰጣል። በትብብር የደን አስተዳደር አካሄድ የአካባቢው አርሶ አደሮች ዘላቂ የደን ክምችት ተጠቃሚ በመሆን ኑሯቸውንም ሆነ አካባቢያቸውን ያሻሽላሉ።

ስለ WESLAM ፕሮጀክት እና ስለ ተፅዕኖው የበለጠ መረጃ ለማግኘት የVi አግሮፎረስትሪ ድረ–ገጽን ይጎብኙ። https://viagroforestry.org/projects/weslam/

ተግዳሮቶች

የገጠር ሴቶች በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎችን በመንደፍ እና በመተግበር ላይ በውጤታማነት እንዳይሳተፉ የሚከለክሏቸው በርካታ ልዩ ተግዳሮቶች አሉ። እነዚህ መሰናክሎች ብዙውን ጊዜ ከማህበራዊ–ኢኮኖሚያዊ፣ ባህላዊ እና መዋቅራዊ አለመመጣጠን የሚመነጩት ተሳትፏቸውን እና ጥቅሞቻቸውን የሚገድቡ ናቸው። እነዚህን ተግዳሮቶች መፍታት በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ ሰጪ እና ለመላው ማህበረሰብ ጠቃሚ መሆኑን ለማረጋገጥ ወሳኝ ናቸው። የገጠር ሴቶች የሚያጋጥሟቸው አንዳንድ ዋና ዋና ተግዳሮቶች እነሆ፡–

1. ውስን የሀብት ተደራሽነት:- የገጠር ሴቶች እንደ መሬት፣ ውሃ፣ ፋይናንስ እና ቴክኖሎጂ ላሉ አስፈላጊ ሀብቶች ከወንዶች የበለጠ ውስን ተደራሽነት አላቸው። ይህ እንደ ግብርና ደን ልማት ወይም ዘላቂ ግብርና ባሉ አካባቢዎች በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ውስጥ በተነሳሽነት የመሳተፍ እና የመጠቀም ችሎታቸውን ሊገድብ ይችላል፣ ይህም ብዙውን ጊዜ የመሬት ባለቤትነት እና በአዳዲስ ቴክኖሎጂዎች ላይ ኢንቨስት የማድረግ ችሎታን ይጠይቃል።
2. ባህላዊ እና ማህበራዊ ደንቦች፡ በብዙ ማህበረሰቦች ውስጥ፣ ባህላዊ የሥርዓተ–ፆታ ሚናዎች የሴቶችን ውሳኔ አሰጣጥ ሂደቶች በቤተሰባቸውም ሆነ በማህበረሰባቸው ውስጥ እንዳይሳተፉ ይገድባሉ፣ እንዲሁም ለሁሉም የቤት ውስጥ ስራዎች ሃላፊነትን ለሴቶች ይመድባሉ። እነዚህ ሚናዎች ሴቶች በማህበረሰብ ስብሰባዎች ላይ እንዳይሳተፉ፣ ለእቅድ ሂደቶች አስተዋፅዖ እንዳያደርጉ ወይም በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ውስጥ የመሪነት ሚና እንዳይጫወቱ ሊያግዷቸው ይችላሉ።
3. የትምህርት እና የስልጠና እጥረት:ብዙውን ጊዜ የገጠር ሴቶች የመደበኛ ትምህርት እና ሙያ ስልጠና እድሎች ያነሱ ናቸው። ይህ በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ልምዶች ያላቸውን ግንዛቤ ሊገድብ ይችላል። ውጤታማ በሆነ መንገድ ለመሳተፍ አቅማቸውን ይቀንሳል።
4. የኢኮኖሚ ገደቦች: ያልተመጣጠነ የኢኮኖሚ ጥገኝነት በሴቶች ላይ ተጽእኖ ያሳድራል። ይህም በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች እንቅስቃሴዎች ቃል መግባት የሚችሉትን ጊዜ ይገድባል። ሴቶች በተለምዶ ለሁሉም የሕጻናት እንክብካቤ እና የቤት ውስጥ ሥራዎች ተጠያቂ ስለሆኑ ብዙውን ጊዜ የገንዘብ ድጋፍ ለማግኘት በትዳር ጓደኞቻቸው ላይ ጥገኛ ናቸው። የፋይናንስ ነፃነት ከሌለ ሴቶች አፋጣኝ ኢኮኖሚያዊ ጥቅሞች በማይሰጡ የረጅም ጊዜ ፕሮጀክቶች ላይ መሳተፍ ፈታኝ ሊሆን ይችላል።
5. በቂ ያልሆነ ውክልና እና ተሳትፎ፡– ሴቶች በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ውጥኖች ውስጥ በሚሳተፉበት ጊዜ እንኳን፣ ተሳትፏቸው ብዙውን ጊዜ ከእቅድ እና ከአመራር ይልቅ ጉልበት በማቅረብ ላይ ብቻ የተገደበ ነው። ይህ በእቅድ፣ በአስተዳደር እና በውሳኔ አሰጣጥ ላይ ያለው ዝቅተኛ ውክልና ማለት የሴቶች ልዩ ፍላጎቶች እና ግንዛቤዎች በፕሮጀክቶች ውስጥ በበቂ ሁኔታ ሊንጸባረቁ አይችሉም ማለት ነው።
6. የገበያ መዳረሻ እጥረት፡– በገጠር ያሉ ሴቶች ብዙውን ጊዜ ገበያ የማግኘት እና ተጠቃሚ ለመሆን ከፍተኛ እንቅፋት ይገጥማቸዋል። ይህ ሊሆን የቻለው በትራንስፖርት እጥረት፣ የገበያ መረጃ እጦት ወይም እንቅስቃሴያቸውን ወይም ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴያቸውን በሚገድቡ ማህበራዊ ደንቦች ምክንያት ነው። የገበያ መዳረሻ ከሌለ ሴቶች ተፈጥሮ ላይ ከተመሰረቱ መፍትሄዎች ምርቶችን መሸጥ ወይም አስፈላጊ ቁሳቁሶችን ማግኘት አስቸጋሪ ነው።
7. የድጋፍ ትስስር እጥረት: ሴቶች ብዙውን ጊዜ በአካባቢ ጥበቃ ፕሮጀክቶች ውስጥ ድጋፍ፣ አማካሪነት እና እድሎችን ማግኘት የሚችሉ አውታረ መረቦች የላቸውም። ይህ በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ውስጥ እንደ መሪ እና ፈጣሪ እድገታቸውን ሊገድብ ይችላል።
8. የመረጃ እጥረት: በሥርዓተ–ፆታ የተከፋፈለ መረጃ አለመኖሩ የማህበረሰቡን ልዩ ተጋላጭነት እና ፍላጎት ለመረዳት አስቸጋሪ ያደርገዋል። ይህ ሁሉንም ሰው የሚጠቅም በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄ ዲዛይን ለማድረግ ውሳኔዎችን አስቸጋሪ ያደርጋቸዋል።
9. መገናኛ፡– ሰዎች ከፆታ፣ ከዘር፣ ከጎሳ፣ ከእድሜ፣ ከችሎታ፣ ከቋንቋ፣ ከፆታዊ ዝንባሌ፣ ከማህበራዊ–ኢኮኖሚያዊ ደረጃ እና ከሌሎች ነገሮች ጋር በተያያዙ የእኩልነት ላይ እርስ በርስ የሚደጋገፉ እና የተዋሃዱ እንቅፋቶች እንደሚያጋጥሟቸው መገንዘብ ያስፈልጋል። አካል ጉዳተኞች ወይም የተፈናቀሉ ሰዎች ብዙውን ጊዜ በውሳኔ አሰጣጥ ሂደቶች ውስጥ አይካተቱም። ስለዚህ እነዚህ እርስ በርስ የሚገናኙ ማንነቶች ያላቸው ሴቶች ከአናሳ ጎሳዎች የተውጣጡትን ጨምሮ በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ሂደቶች ውስጥ የመሳተፍ እድላቸው አነስተኛ ሊሆን ይችላል።

 

በአፍሪካ ውስጥ ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ በሚሰጡ ተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ውስጥ የሚሳተፉ የገጠር ሴቶች ጥቅሞች

• ገቢ ማመንጨት፡– ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎች ብዙ ጊዜ ዘላቂ ግብርና፣ ግብርና እና ደን ልማት እና ሌሎች ለአካባቢ ተስማሚ የኑሮ እንቅስቃሴዎችን ያካትታሉ። በእነዚህ ውጥኖች ውስጥ በመሳተፍ የገጠር ሴቶች ለራሳቸው እና ለቤተሰቦቻቸው ገቢ መፍጠር ይችላሉ።

• የምግብ ዋስትና: እንደ ዘላቂ ግብርና ወይም አግሮ-ኢኮሎጂ ያሉ ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎች ልምዶች የተለያዩ ጠንካራ የምግብ ሰብሎችን በማስተዋወቅ የምግብ እና የአመጋገብ ደህንነትን ሊያሳድጉ ይችላሉ። የገጠር ሴቶች በእነዚህ ተግባራት ውስጥ ማዕከላዊ ሚና ይጫወታሉ። በዚህም ለተሻሻለ የሀገር ውስጥ የምግብ ምርት እና የቤተሰብ አመጋገብ አስተዋፅኦ ያደርጋሉ።
• የአካባቢ ጥበቃ፡– የገጠር ሴቶች ብዙውን ጊዜ በማህበረሰባቸው ውስጥ የተፈጥሮ ሀብት አስተዳዳሪዎች ናቸው። በተፈጥሮ ላይ በተመሰረቱ መፍትሄዎች ውስጥ ያላቸው ንቁ ተሳትፎ አፈርን፣ ውሃን እና ብዝሃ ህይወትን ጨምሮ የተፈጥሮ ሃብቶችን በተሻለ ሁኔታ ለመጠበቅ እና ለማስተዳደር ያስችላል።
• ከአየር ንብረት ለውጥ ተጽዕኖን መቀነስ እና ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር መላመድ: ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎች ብዙውን ጊዜ የአየር ንብረት ለውጥን የመቋቋም አቅምን ለማሻሻል የተነደፉ ናቸው። የገጠር ሴቶች የአየር ንብረት–ስማርት የግብርና አሰራሮችን በመከተል እና ሃብቶችን በዘላቂነት በማስተዳደር ማህበረሰቦቻቸው የአየር ንብረት ለውጥን ተፅእኖ በተሻለ ሁኔታ እንዲቀንሱ እና እንዲላመዱ መርዳት ይችላሉ።
• የማህበረሰብ ደህንነት፡– በተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች በአጠቃላይ የማህበረሰብ ደህንነት ላይ አዎንታዊ ተጽእኖ ይኖራቸዋል። ለምሳሌ በከተሞች አካባቢ አረንጓዴ ቦታዎችን ማግኘት፣ ዘላቂ የውሃ አያያዝ፣ የደን ጥበቃ እና የተሻሻለ የአየር ጥራት ለተሻለ የአካል እና የአዕምሮ ጤና አስተዋፅኦ ያደርጋሉ። በእንደዚህ ዓይነት ተነሳሽነት ውስጥ በመሳተፍ ሴቶች አጠቃላይ አስተዋፅኦ ማድረግ ይችላሉ የማህበረሰባቸው ጤና እና ደህንነት በተመለከተ።
• ሴቶችን ማብቃት እና የፆታ እኩልነት፡– በብዙ ማህበረሰቦች ውስጥ፣ የገጠር ሴቶች በባህላዊ መንገድ ግብዓቶችን እና የውሳኔ አሰጣጥ ሂደቶችን ለማግኘት እንቅፋት ገጥሟቸዋል። በስርዓተ–ፆታ ምላሽ ሰጪ ተፈጥሮ ላይ የተመሰረቱ መፍትሄዎች ላይ መሳተፍ ሴቶችን ክህሎትን እንዲያዳብሩ፣ የመሪነት ሚና እንዲጫወቱ እና በማህበረሰብ ውሳኔ አሰጣጥ ላይ በንቃት እንዲሳተፉ እድሎችን በመስጠት ማበረታታት ይችላል።
• የብዝሃ ህይወት ጥበቃ፡– ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎች የብዝሃ ህይወትን አስፈላጊነት ያጎላሉ። ሴቶች በዘላቂ የግብርና ተግባራት እና የመኖሪያ አካባቢዎችን በመጠበቅ ላይ በመሳተፋቸው የብዝሃ–ህይወትን በመጠበቅ ረገድ ወሳኝ ሚና ሊጫወቱ ይችላሉ።
• የባህል ጥበቃ ፡–ብዙ ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ መፍትሄዎች በባህላዊ እና ሀገር–በቀል እውቀት ላይ የተመሰረቱ ናቸው። የገጠር ሴቶች የባህል እውቀት ጠባቂ እንደመሆናቸው መጠን ከሥነ–ምህዳር አንጻር ዘላቂ የሆኑ ባህላዊ ልማዶችን ለመጠበቅ እና ለማስተዋወቅ አስተዋፅኦ ማድረግ ይችላሉ።
• ማህበራዊ ትስስር: በተፈጥሮ ላይ በተመሰረቱ መፍትሄዎች ውስጥ መሳተፍ ሰዎች ለጋራ ግቦች አብረው ሲሰሩ የማህበረሰብ ትስስርን ያጠናክራል። በትብብር እና በማህበረሰብ ተሳትፎ የገጠር ሴቶች ማህበራዊ ትስስርን እና ጽናትን ለመገንባት አስተዋፅኦ ማድረግ ይችላሉ።
• ትምህርት እና አቅም ግንባታ: በተፈጥሮ ላይ በተመሰረቱ መፍትሄዎች ውስጥ መሳተፍ ብዙውን ጊዜ ትምህርት እና አቅምን ማሳደግን ይጠይቃል። የገጠር ሴቶች በዘላቂ አሠራሮች ውስጥ እውቀትን እና ክህሎቶችን በማግኘት በማህበረሰባቸው ውስጥ የለውጥ ወኪሎች ሊሆኑ ይችላሉ። ጠቃሚ መረጃዎችን ለሌሎች ማህበረሰብ እና ለመጪው ትውልድ ያስተላልፋሉ።

 

ሴቶች እንደ የለውጥ ወኪሎች

የገጠር ሴቶችን በፖለቲካ እና በኢኮኖሚ ማብቃት፣ ለሥርዓተ–ፆታ ምላሽ በሚሰጡ በተፈጥሮ ላይ በተመሰረቱ መፍትሄዎች ውስጥ በመሳተፋቸው እና በሌላ መልኩ ወደ ለውጥ ሊያመራ፣ ድህነትን መቀነስ፣ የምግብ ዋስትናን ማጠናከር እና የአየር ንብረትን የመቋቋም አቅምን ማሳደግ ያስችላል። እንደ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ዘገባ ከሆነ በገጠር ላሉ ሴቶች እኩል የሃብት፣ የትምህርት እና የገበያ አቅርቦት እንደ ወንዶች መስጠት የግብርና ምርትን እንደሚያሳድግ እና እስከ 150 ሚሊዮን ለሚደርሱ ሰዎች ረሃብን እንደሚያቃልል ተገምቷል።

የገጠር ሴቶችን በተፈጥሮ ላይ በተመሰረቱ መፍትሄዎች በአፍሪካ ውስጥ ማሳተፍ ከኢኮኖሚ ልማት እስከ አካባቢ ጥበቃ እና ማህበራዊ ደህንነት ድረስ በተለያዩ የማህበረሰብ ህይወት ዘርፎች ላይ አወንታዊ እና ዘላቂ ተጽእኖ የመፍጠር አቅም አለው።

ፍቺዎች:

የአየር ንብረት ለውጥን መላመድ፡– ከትክክለኛው ወይም ከሚጠበቀው የአየር ንብረት ለውጥ እና ከውጤቶቹ ጋር የመላመድ ሂደት። ለሰዎች ጉዳትን መጠነኛ ማድረግ ወይም ማስወገድ ወይም እድሎችን መጠቀምን ይፈልጋል። ለአካባቢ ጥበቃ፣ የሰው ልጅ ጣልቃ ገብነት የአየር ንብረት ተጽእኖዎች ቢጠበቁም ስነ–ምህዳሩ እንዲስተካከል እና እንዲበለጽግ ሊረዳው ይችላል።

የአየር ንብረት ለውጥ ተጽእኖ ቅነሳ፡– የአየር ንብረት ለውጥን መጠን ለመገደብ የግሪንሀውስ ጋዞችን ወደ ከባቢ አየር ልቀትን ለመቀነስ ወይም ለመከላከል የተወሰዱት እርምጃዎች። የአየር ንብረት ለውጥ ተጽእኖ ቅነሳ ስልቶች ወደ ታዳሽ የኃይል ምንጮች መሸጋገር፣ የኃይል ቆጣቢነትን መጨመር እና ካርቦን ዳይኦክሳይድን የሚወስዱ ደኖችን መጠበቅ ወይም ወደ ነበረበት መመለስን ሊያካትቱ ይችላሉ።

የስነ–ምህዳር አገልግሎቶች: እነዚህ ሰዎች ከተፈጥሮ ሥነ–ምህዳር የሚያገኟቸው ጥቅሞች ናቸው። እነዚህም እንደ ምግብ፣ ውሃ እና ጥሬ ዕቃዎች ያሉ አገልግሎቶችን መስጠትን ያካትታሉ። እንደ የአየር ንብረት ቁጥጥር የጎርፍ ቁጥጥር እና የውሃ ማጣሪያ ያሉ አገልግሎቶችን መቆጣጠር; እንደ ንጥረ ነገር ዑደት እና የአፈር መፈጠር ያሉ አገልግሎቶችን መደገፍ እና የመዝናኛ፣ የውበት እና የመንፈሳዊ ጥቅሞችን የሚሰጡ የባህል አገልግሎቶች።

ሁለገብነት: የአንድን ነገር ብዙ ዓላማዎችን ወይም ተግባራትን የማገልገል ችሎታን ያመለክታል። በግብርና ውስጥ የባለብዙ ተግባር ምሳሌ ምግብ የሚያመርት፣ ትምህርታዊ ጉብኝቶችን የሚያቀርብ እና ለአካባቢው የዱር አራዊት መኖሪያ ሆኖ የሚያገለግል እርሻ ነው።

ተጋላጭነት፡– አንድ ሥርዓት፣ ማህበረሰብ ወይም ግለሰብ ለአየር ንብረት ለውጥ አሉታዊ ተጽእኖዎች የተጋለጠበት እና መቋቋም የማይችልበት ደረጃ። ተጋላጭነት እንደ አደጋዎች መጋለጥ፣ ለተፅዕኖዎች ስሜታዊነት እና የመላመድ ወይም ምላሽ የመስጠት አቅም ባሉ ነገሮች ተጽዕኖ ይደረግበታል።

 

ምስጋና

በስቴፋኒ ኩኮፑሎስ፡– የሬዲዮ መረጃ ምንጮች አስተባባሪ–ፋርም ሬዲዮ ኢንተርናሽናል

ገምጋሚ፡ ሳሬም ገብሬ፣ የፋርም ራዲዮ ኢንተርናሽናል ተፈጥሮን መሰረት ያደረጉ የመፍትሄዎች ባለሙያ፣ እና ሚሼል ሶና ኩንዶኖ፣ የፋርም ራዲዮ ኢንተርናሽናል የሥርዓተ–ፆታ እኩልነት እና አካታችነት ባለሙያ