ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር ለመለማመድ የሚያስፈልጉ የአርሶ አደር ስትራቴጂዎች

እንደምን አደራችሁ አድማጮቻችን

አዎ ሁላችሁም እንደምን አደራችሁ፡፤ ስለአየር ንብረት ለውጥ መችም ሳትሰሙ አትቀሩም፡፡

(ይስቃል) እንዴት አይሰሙም፡፡ ለኢትዮጵያ አርሶ አደሮች የአየር ንብረት ለውጥ እለታዊ ሃቅ ነው፡፡ ያለተጠበቁ ዝናባማና ደረቅ ወቅቶች እንዲሁም ጎርፍ እና ድርቅ ደጋግመው ያጋጥሟቸዋል፡፡

አዎ ትክክል ነው፡፡ ያንን ታሳቢ አድርገን የኢትዮጵያ አርሶ አደሮችን ከተለዋዋጭ የአየር ሁኔታ ጋር ለመለማመድ ስሚረዷቸው ዘዴዎች እንነጋገራለን፡፡ የፖትስዳም የአየር ንብረት ተጽእኖ ምርምር ተቋም የተባለ የጀርመን ድርጅት ሁለት ጥያቄዎችን በማንሳት ሳይንሳዊ ጥናት አካሂዷል፡፡ የመጀመርያው ጥያቄ የኢትዮጵያ የአየር ንብረት በሚቀጥሉት 30 ዓመታት እንዴት ሊለወጥ ይችላል የሚለው ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ አርሶ አደሮች ቤተሰቦቻቸውን ለመደገፍ የሚስፈልጋቸውን በቂ ምግብ እና ገቢ እያገኙ ከአዳዲስ የአየር ጸባዮች ጋር ለመለማመድ የግብርና ሥራቸውን እንዴት መቀየር ይችላሉ የሚለው ነው፡፡

ይሄ በጣም መጠናት ያለበት ጉዳይ ይመስላል፡፡ ወደ ጉዳዩ እንግባ፡፡ ባለሙያዎቹ የኣየር ሁኔታው እንዴት ሊለወጥ እንደሚችል ተመልክተውታል ብለሃል፡፡ የአየር ንብረት ለውጥ በሚቀትሉት 30 ኣመታት የኢትዮጵያን የአየር ሁኔታ እንዴት ሊለውጠው ይችላል?

የተለያዩ ለውጦች ይኖራሉ፤ የሙቀት፣ የውሃ መጥን እና የዝናብ ስርጭት ለውጦች ይኖራሉ፤ እንደ ጎርፍ የመሳሰሉ የአየር ሁኔታ ክስተቶች ይኖራሉ፡፡ የአየር ንብረት ለውጥ ምርታማነትም ላይ ለውት ያመጣል፡፡ የተለያዩ አካባቢዎች ለተለያዩ ሰብሎች ያላቸውን ተስማሚነትም ይቀይራል፡፡

በጣም ብዙ ለውጥ ነው፡፡ እስኪ ከሙቀት እንጀምር፡፡ በሚቀጥሉት 30 ዓመታት የኢትዮጵያ የአየር ሙቀት ምን ያህል ይለወጣል?

የአየር ንብረት ተመራማሪዎች በ2040 ዓ.ም. የኢትዮጵያ የአየር ሙቀት በአንድ ዲግሪ እንደሚጨምር ይተነብያሉ፡፡ የሞቃት ቀኖች እና ሌሊቶችም ቁጥር ይጨምራል ይላሉ፡፡

አንድ ዲግሪ ብዙም አይመስልም፡፡ ሙቀት በአንድ ዲግሪ ቢጨምር ብዙ ሰው የሚሰማው አይመስለኝም፡፡ በአርሶ አደሮች ላይ ብዙ ለውጥ ያመጣል?

የአንድ ዲግሪ ለውጥ በሚገርም ሁኔታ በጣም ከፍተኛ ለውጥ ያመጣል፡፡ ለምሳሌ ሙቀት በአንድ ዲግሪ ቢጨምር የብዙ ሰብሎች ምርት ይቀንሳል፡፡ ነገር ግን የተለያዩ ሰብሎች የተለያዩ ለውጦችን ያሳያሉ፡፡

ውነትም ይገርማል፡፡

ስለዚህ በ2040 ዓ.ም. የአየር ሁኔታው ይበልጥ ሞቃት ይሆናል፤ ሞቃት የሆኑ ቀኖች እና ሌሊቶች ቁጥር ይጨምራል እያልከኝ ነው፡፡ ስለ ውሃ መጠንም ጠቀስ አድርገሃል፡፡ ይሄ ለአርሶ አደሮች አሳሳቢ ሁኔታ ይመስለኛል፡፡ የውሃ መጠን በምን መልኩ ይለወጣል?

እየጣደፍን እንደሆነ ይሰማኛል ግን ብዙ መሸፈን ያለብን መረጃ አለ፡፡

የአባይ እና ሌሎች ዋና ዋና ወንዞች ፍሰት ይጨምራል ተብሎ ይጠበቃል፤ ይህም ረጃጅም የዝናብ ወቅቶች እንደሚኖሩ ያሳያል፡፡

የአየር ንብረት የሰብል ምርት ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ እንዳለው እናውቃለን፡፡ ስለዚህ ሙቀቱ ሲጨምር እና የዝናብ ወቅቱ ረዝም ሲሆን የተለያዩ አካባቢዎች ለተለያዩ ሰብሎች ያሏቸው ተስማሚነቶች ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ ያሳድራል፡፡

ተመራማሪዎቹ እንደሚሉት በቀጣይ 30 ዓመታት ብዙ የኢትዮጵያ አካባቢዎች ለበቆሎ፣ ስንዴ እና ጤፍ ያላቸው ተስማሚነት ይቀንሳል፡፡ አንዳንድ አካባቢዎች ደግሞ ማሽላ ለማብቀል ተስማሚ ይሆናሉ፡፡ በተጨማሪ በሚቀጥሉት 30 ዓመታት አጠቃላይ አገራዊው የበቆሎ ምርት ሲጨምር በአንዳንድ አካባቢዎች ግን ይቀንሳል፡፡

የበቆሎ ምርት የሚቀንስባቸው አካባቢዎች የትኞቹ ናቸው?

የበቆሎ ምርት በድሬ ዳዋ፣ ጋምቤላ፣ ሶማሌ፣ ኦሮምያ አና ደቡብ ክልሎች ውስጥ በተለይም በአርብቶ አደር አካባቢዎች ይቀንሳል፡፡

ስለዚህ የአየር ሁኔታው ሞቃት በሆነና ዝናባማው ወቅት በረዘመ መጠን በቆሎን ጨምሮ የሰብል ምርቶች መጠን ይለወጣ

ማለት ነው፡፡ አንዳንድ ቦታወች ላይ የበቆሎ ምርት ይጨምራል አንዳንድ በታዎች ላይ ይቀንሳል ማለት ነው?

በትክክል፡፡

መልካም፡፡ ከእንደዚህ ዓይነት የአየር ንብረት ለውጦች ጋር ለመለማመድ አርሶ አደሮች ማድረግ ስለሚገባቸው ሥራዎች ያጠናውን ጥናት ጠቅሰህ ነበር፡፡ ተመራማሪዎቹ አርሶ አደሮች ለመለማመድ እና የምግብ ዋስትናቸውን ለማረጋገጥ የሚረዱ በግልጽ የለዩዋቸው ሥራዎች አሉ?

ገበሬዎች ከአዲስ ዓይነት የአየር ንብረት ጋር ለመለማመድ እንዲረዷቸው የግብርና አሠራራቸውን መቀየር የሚችሉባቸው ብዙ መንገዶች አሉ፡፡ ነገር ግን ተመራማሪዎቹ ለኢትዮጵያ አርሶ አደሮች ይጠቅማሉ ያሏቸውን አራት አሠራሮች ለይተዋል፡፡ ሁለቱ የግብርና ደን ልማት እና የመኖ ማሻሻያዎች ናቸው፡፡ በተጨማሪም የመስኖ እና የተሻሻሉ የሰብል ቁጥጥር ሥራዎች ከአየር ንብረት ለውጡ ጋር ለመለማመድ ይረዳሉ፡፡ አንድ ሌላ ነጥብ ልጨምር – አርሶ አደሮች እነዚህን አሠራሮች ቀላቅለው ሲጠቀሙ የተሻለ ውጤት የማግኘት ዕድላቸው ይጨምራል፡፡

ለምሳሌ የግብርና ደን ልማትንና መስኖን ባንድ ላይ እንደመጠቀም ማለት ነው? ወይም የመኖ ማሻሻል እና የመስኖ ሥራዎችን አንድ ላይ ማካሄድ?

በትክክል፡፡

እሺ በግብርና ደን ልማት እንጀምር እስኪ፡፡ መጀመርያ የግብርና ደን ልማት ማለት ምን ማለት ነው?

የግብርና ደን ልማት በአርሶ አደሩ መሬት ላይ በእርሻ ሰብሎች እና በዛፎች መካከል ያለውን መስተጋብር ያሳያል፡፡ የኢትየጵያ አርሶ አደሮች የተለያዩ ዓይነት የግብርና ደን ልማት እንቅስቃሴዎችን ያደርጋሉ፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ እየተተገበሩ ያሉ ሦስት ዓይነት የግብርና ደን ልማት ሥራዎችን ልጥቀስ፡፡ የመጀመርያው አንዳንድ አርሶ አደሮች በቤታቸው ባሉ ጓሮዎች የሚተክሏቸው ዛፎች ናቸው፡፡ ሁለተኛ ደግሞ አንዳንድ ገበሬዎች የተለያየ ቁመት ያላቸውን ሰብሎች ባንድ ቦታ ላይ የመትከል ልምድ አላቸው፡፡ በእንደዚ ዓይነት የግብርና አሠራር ረጃጅሞቹ ዛፎቹ ፍራፍሬ፣ ጣውላ እና የከብት መኖ ይሰጣሉ፤ የአፈርን ለምነት ያሻሽላሉ፣ ከሥራቸው ያሉትን መካከለኛ ቁመት ያላቸውን እንደ ቡና እና እንሰት ላሉ ተክሎች ጥላ ይሰጣሉ፡፡ አትክልቶች እና የተለያዩ መዳኒትነት ያላቸው ቅጠላቅጠሎች ደግሞ ከሥር ይበቅላሉ፡፡ ሦስተኛ ደግሞ አንዳንድ አርሶ አደሮች በርካታ ጥቅም ያላቸውን ዛፎች ይተክላሉ፡፡

በርካታ ጥቅም ያላቸው ዛፎች ምንድን ናቸው?

በርካታ ጥቅም ያላቸው ዛፎች ማለት የተለያዩ አገልግሎቶች ያሏቸው ዛፎች ማለት ነው፡፡ ለምሳሌ አኬሻ ኒሎቲካ የተባለው የግራር ዓይነት ለማገዶ፣ ለመጠጥ ዝግጅት እና ንፋስን ለመከላከል ይጠቅማል፡፡ ሊውኪኒያ ለማገዶ፣ ለማገር እና ለከብት ምግብነት ይውላል፡፡

ሬቪሊያ ደግሞ ለጣውላ፣ ማገዶ እና የግንባታ ግብዓት ሆኖ ያገለግላል፡፡አዛዲራችታ ኢንዲካ ወይም ኒም ደግሞ ለጣውላ፣ ለማገዶ፣ ቀልዝ ለመሥራት፣ መዳኒትነት ያላቸው ዘይቶች እና ተባይ ማጥፊያ ለመሥራት ያገለግላል፡፡ እነዚህ እንግዲህ አሁን በኢትዮጵያው ውስጥ እየተሠራባቸው ያሉ የግብርና ደን ልማት ሥራዎች ናቸው – ማለትም ዛፍ የተተከለባቸው የጓሮ አትክልት ቦታዎች፣የተለያየ ቁመት ያላቸውን ሰብሎች ባንድ ቦታ ላይ መትከል እና የተለያዩ ጥቅሞች ያሏቸውን ዛፎች በአርሶ አደሩ መሬት ላይ መትከል ናቸው፡፡

እንደነዚህ ያሉ የግብርና አሠራሮችን እኔም ሰምቼ አውቃለሁ፡፡ ጥቅማቸው ግን ምንድን ነው? የግብርና ደን ልማት ሥራ አርሶ አደሮችን ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር ለመለማመድ እና የምግብ ዋስትናቸውን ለማረጋገጥ በምን መልኩ ይጠቅማቸዋል?

በብዙ መልኩ፡፡ ዛፎች ለሰብሎች ጥላ ይሰጣሉ፣ ይሄ ጥላ ደግሞ የአፈሩን ሙቀት በመቀነስ እርጥበት ይዞ እንዲቆይ ይረዳዋል፡፡ በተጨማሪ የዛፎቹ ቅጥል ሲወድቅ ብስባሽ በመፍጠር እና የናይትሮጅን ምንጭም በመሆን የአፈርን ለምነት ይጠብቃል፡፡ በናይትሮጅን የበለጸጉ ዛፎች ለምሳሌ ካሊያንድራ እና ሴስባን ለዚህ ይጠቅማሉ፡፡ ዛፎች በተጨማሪ ተባይን እና የበሽታ ችግሮችን ለመቀነስ ይረዳሉ፡፡ ዛፎች አፈር ባለበት እንዲቆይ በማድረግ የአፈር መሸርሸርን ይቀንሳሉ፤ ተዳፋት መሬት ላይ ለሚያርሱ አርሶ አደሮች ይህ በጣም ጠቃሚ ነው፡፡ እንደዚህ በመሳሰሉ መንገዶች በሌሎችም ዛፎች አርሶ አደሮችን በሙቀት መጨመር እና ባልተጠበቀ ዝናብ ከሚመጡ ስጋቶች ይከላከሏቸዋል፡፡

ግን ዛፎች ጥላ ሲጥሉበት የበቆሎ ምርት አይቀንስም?

ይሄ እንግዲህ እንደ አካባቢው ይለያያል፡፡ በድሬ ዳዋ፣ ጋምቤላ፣ ሶማሊ፣ ኦሮሚያ እና ደቡብ ክልሎች ከአየር ንብረት ለውጡ ጋር ተያይዞ በ2040 አካባቢ የበቆሎ ምርት ይቀንሳል፡፡ በነዚህ አካባቢዎች የዛፎቹ ጥላ ምርት እንዳይቀንስ ይረዳቸዋል፡፡ ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር ተያይዞ የበቆሎ ምርት የማይቀንስባቸው አካባቢዎች ግን ልክ ነህ የዛፎቹ ጥላ መኖር ብዙም ላይጠቅም ይችላል፡፡

አንድ አርሶ አደር የግብርና ደን ልማትን ከአየርንብረት ለውጥ ጋር ለመለማመድ እንዴት መጠቀም እንደሚችል ተግባራዊ ምሳሌ ስጠኝ እስኪ?

አንድ አርሶ አደር ሁለት ቀርጥ በቆሎ ዝርቷል እንበል፡፡ ይሄ አርሶ አደር እርሻው ውስጥ የማንጎ ዛፎች ቢተክል ዛፎቹ የተለያየ ጥቅም ስላላቸው የበቆሎ ምርቱ እንዲጨምር ይረዳዋል፡፡ በተጨማሪም አርሶ አደሩ ማንጎውን መመገብ እና መሸጥ ይችላል፤ ይህን ማድረጉ የቤተሰቡ አመጋገብ እንዲሻሻል እና የገቢ ምንጩንና የገቢውን መጠን እንዲያሳድግ ይረዳዋል፡፡

ግን እኮ የማንጎ ችግኞቹን ለመግዛት ወጭ ያወጣል፡፡ ማንጎውን የሚተክልበት ቦታ ላይም በቆሎ አይዘራም፡፡ ይሄ ችግር የለውም?

የመጀመርያዎቹ ጥቂት አመታት ላይ በርግጥ በነዚህ ወጭዎች ምክንያት የአርሶ አደሩ ገቢ ሊቀንስ ይችላል፡፡ ነገር ግን ሦስትና አራት አመት ካለፈ በኋላ የበቆሎው እርሻ ላይ ማንጎ የዘራው አርሶ አደር ገቢ ካልዘሩት ይልቅ በከፍተኛ ሁኔታ እየጨመረ ይሄዳል፡፡

እሺ ስለ ግብርና ደን ልማት ተነጋግረናል፡፡ የተሻሻለ የእንስሳት መኖ እና ምግብም በቀጣይ 30 ዓመታት አርሶ አደሮች ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር እንዲለማመዱ ይረዳቸዋል ብለህ ነበር፡፡ የእንስሳት መኖ እና ምግብ ላይ ምን መሻሻል አለበት ነው የምትለው?

ለምሳሌየእንስሳት መኖ እና ምግብ የንጥረ ነገር ይዘትን ማሻሻል፣ በቀላሉ ሆድ ውስጥ የሚፈጭ ማድረግ እና የአቅርቦቱንም መጠን ማሳደግ ሊሆን ይችላል፡፡

እስኪ ተግባራዊ ምሳሌዎችን ስጠኝ፡፡

ኢትዮጵያ ውስጥ ተሞክረው የተሳኩ አሠራሮች አሉ፡፡ አንዳንድ አርሶ አደሮች ከፍተኛ ምርት የሚሰጡ የተሻሻሉ የመኖ እጽዋት ዝርያዎችን ተክለዋል፡፡ እነዚህም የናፒየር ሳር (ሙጃ)፣ ደሾ፣ አጃ እና የሮድስ ሳርን ይጨምራሉ፡፡ ሌሎች አርሶ አደሮች ደግሞ ከጥራጥሬ ሰብሎቻቸው ጋር ዴስሞዲየመ፣ አልፋልፋ፣ አደንጇሬ ወይም ጓያ የመሳሰሉ እጽዋትን ዘርተዋል፡፡ በመስኖም መኖ እያለሙ ያሉ አሉ፣ አረሙን ነቅለው እያስወገዱ የተፈጥሮ ግጦሽ ቦታዎች እንዲለመልሙ ያደረጉ አሉ፡፡ በእንደዚህ ዓይነት መንገዶች የእንስሳት መኖ እና ምግብን በማሻሻል አርሶ አደሮች የቁም ከብት ምርታቸውን እና ከዚያ የሚያገኙትን ገቢ በማሻሻል ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር መለማድ ይችላሉ፡፡

በዚህ መስክ ተስፋ ሰጭ የሆኑ አሠራሮች ይኖራሉ?

አንድ ተስፋ ሰጭ እና አዋጭ የሆነ ሥራ ሙጃ (የናፒየር ሳር) መትከል ነው፡፡ ይሄ ሳር ብዙ ውሃ ስለሚፈልግ በመስኖ መልማት አለበት፡፡ አማራ ክልል ውስጥ በተደረገ ሙከራ ሙጃ በመስኖ ማልማት የወተት ምርትን በእጥፍ እንዲያድግና የአርሶ አደሩ ገቢ እንዲጨምር አድርጓል፡፡

የወተት ምርትን በእጥፍ ጨመረ? እንዴት አድርጎ ባክህ?

ለእንስሳት የሚቀርበውን ምግብ መጠንና ጥራት ስለሚጨምር ወተቱም አብሮ ይጨምራል፡፡ ገበሬዎች መጀመርያ ላይ ሙጃ ለማልማት ወጭ ይኖርባቸዋል፡፡ ከሁለት እና ከሦስት አመታት በኋላ ግን ወጫቸውን መልሰው ያገኛሉ፡፡

በዚህ ሂደት የሚያጋጥሙ አስቸጋሪ ነገሮች ይኖራሉ?

ይህ አሠራር በተለይ አርብቶ አደርና ከፊል አርብቶ አደር በሆኑ ቆላማ አካባቢዎች ማስለመድ ይቀላል፡፡

በተጨማሪም የተሻሻሉ የግብርና አሠራሮችን የሚጀምሩ አርሶአደሮች አንዳንድ ችግሮች ያጋጥሟቸዋል፡፡ ለምሳሌ ገንዘብ ላያገኙ ይችላሉ፣ ገበያም በቅርባቸው ላያገኙ ይችላሉ፡፡ ስልጠናና መረጃም የማግኘት ችግር ሊኖርባቸው ይችላል፡፡

እሺ በተወሰነ ደረጃ እንግዲህ ስለ ግብርና ደን ልማት እና ስለ እንስሳት መኖ እና ምግብ ተነጋረናል፡፡ ተመራማሪዎቹ በቀጣይ 30 ዓመታት የኢትዮጵያ አርሶ አደሮችን ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር ለመለማመድ ይረዳሉ ያሏቸው ሁለት ዓይነት የግብርና አሠራሮች እነዚህ ነበሩ፡፡ ነገር ግን ከነዚህ ጋር ተቀላቅለው ሲተገበሩ ተስፋ ሰጭ የሆኑ ሌሎችም ዓይነት የግብርና አሰራሮች አሉ ብለህ ነበር፡፡ እስኪ ስለነዚህ ጥቂት ንገረኝ፡፡

እነዚህ ሥራዎች መስኖ እና የተሻሻለ የሰብል ቅጥጥር ናቸው፡፡ በመስኖ እንጀምር፡፡ መስኖ መጠቀም ከከፍተኛ ሙቀት እና ወቅቱን ካልጠበቀ እና ዝቅተኛ ከሆነ የዝናብ መጠን ጋር ለመለማመድ ይረዳል፡፡ በደረቅ ወቅት እንዲያለሙ ያስችላቸዋል፣ በዝናብ ወቅትም ላይ ሳይዘንብ በሚቀርባቸው ጊዜያት ተጨማሪ ውሃ እንዲያገኙ ያስችላቸዋል፡፡ በደረቅ ወቅት በመስኖ የሚለሙ ሰብሎች ተጨማሪ ገቢ ለማግኘት ይረዳሉ፡፡ መስኖ በተጨማሪ አርሶ አደሮች ከፍተኛ ዋጋ ያላቸው የፍራፍሬ እና የመስኖ ሰብሎችን እንዲያለሙ ያስችላቸዋል፡፡

ኢትዮጵያ ውስጥ መስኖ ሁሉም ቦታ ላይ መጠቀም ይቻላል?

የመስኖ ስርዓትን ለመዘርጋት የሚያስፈልገው ወጭ ከባድ ካ

ሆነ እና በቂ የውሃ አቅርቦት ካለ ተመራማሪዎቹ መስኖ ጠቃሚ ሥራ እንደሆነ ይናገራሉ፡፡

ኢትዮጵያ ውስጥ በሚሊዮን ሄክታር የሚቀጠር መሬት ለማልማት የሚያስችል በቂ ውሃ አለ፤ ይሄንን ውሃ የውሃ መሳብያ ሞተር፣ የመሬት ስበት፣ ግፊት በመጠቀም እና የከርሰ ምድር ውሃን በማውጣት እና ውሃ በማቆር መጠቀም ይቻላል፡፡

እሺ የተሻሻለ የሰብል ቁጥጥርስ ምንድን ነው?

የተሻሻለ የሰብል ቁጥጥር ብዙ ጉዳዮችን ይሸፍናል፡፡ ከነዚህ ውስጥ የተሻለ ተስፋ ሰጭ የሆኑት የሰብል ቁጥጥር መንገዶች ምርጥ ዘር መዝራት፣ ማዳበርያ መጠቀም እና የመትከያ ቀኖችን መቀየር ናቸው፡፡ ምርጥ ዘር መዝራት ከፍ ያለ የምርት መጠን እንዲገኝና ተባይ እና የበሽታ ችግሮች እንዲቀንሱ ይረዳል፡፡ የተለያዩ ማዳበርያዎችን በመጠቀም አፈር ውስጥ ያለው ኦርጋኒክ ካርቦን መጠን እንዲጨምር ማድረግ ይቻላል፡፡ የተራቆተ አፈር ባለባቸው አካባቢዎች በአፈር ውስጥ ያለውን ኦርጋኒክ ማዳበርያ እንዲጨምር በማድረግ በቆሎ፣ ስንዴ፣ ጤፍ እና ማሽላ የመሳሰሉ ሰብሎችን ማልማት ይቻላል፡፡ አርሶ አደሮች የዘር ወቅትን በመቀየር ከተባይ እና ዘግይቶ ከሚመጣ ዝናብ የተነሳ የሚደርሱ ጉዳቶችን ለመቀነስ ይረዳል፤ ነገር ግን የዘር ወቅትን ለመቀየር አርሶ አደሮች የባለሙያ ምክር መከተል አለባቸው፡፡ለምሳሌ ስንዴ፣ ጤፍ፣ በቆሎ እና ማሽላን አራት ሳምንት ቀድመው ቢዘሩ ጥሩ ምርት የማግኘት እድላቸው ዝቅተኛ ይሆናል፡፡

ሌላኛው የሰብል ቁጥጥር ዘዴ እያፈራረቁ መዝራት ነው፡፡ ለምሳሌ መጀመርያ በቆሎ ከዘሩ ቀጥሎ ማሽላ መዝራት፡፡ ይሔ አሠራር ግን ውጤታማ ለመሆን ጥቂት ዓመታት ሊወስድ ይችላል፡፡

ብዙ ሃሳብ ነው የሰጠኸን፡፡ ለማጠቃለል ግን መጀመርያ በቀጣይ 30 ዓመታት እስከ 2040 ድረስ በኢትዮጵያ ስለሚኖረው የአየር ንብረት ለውጥ፤ ሙቀት እንደሚጨምርና የዝናባማው ወቅት እንደሚረዝም እና ከዚህ የሙቀት እና ዝናብ ለውጥ ጋር ለመለማመድ አርሶ አደሮች ምን ማድረግ እንደሚችሉም ነገረኸናል፡፡ የግብርና ደን ልማት እና የተሻሻለ የእንስሳት መኖ እና ምግብ ዝግጅት ተስፋ ሰጭ አሠራሮች እንደሆኑም አጫውተኸናል፡፡ ከነዚህ አሠራሮችም ጋር በማዳበል መስኖ እና የተሻሻለ የሰብል ቁጥጥር ሥራዎች መሥራት እንደሚቻልም ነግረኸናል፡፡ ልክ ነኝ?

አዎ፣ የፖትስዳም የአየር ንብረት ተጽእኖ ምርምር ተቋም ተመራማሪዎች ድምዳሜ ይህንን ይመስላል፡፡ የሚጠበቁት ለውጦች እና ለውጦችን ተከትለው አርሶ አደሮች መልመድ የሚገቧቸው አሠራሮች እነዚህ ናቸው፡፡

በእርግጥ አርሶ አደሮች ሁል ጊዜ ዛፎች ለመትከል፣ የእንስሳት መኖ ለማሻሻል፣ በመስኖ ለማልማት ወይም የሚዘሩትን ሰብል ለመቀየር ቢፈልጉ በአካባያቸው እና በክልል ያሉ የግብርና በላሙያዎችን ቢያማክሩ የተሻለ ነው፡፡ ትክክለኛው ምክር አርሶ አደሮች እንደሚኖሩበት ቦታ እና እንዳሉበት ሁኔታ ይለያያል፡፡

ቢሆንም ግን አርሶ አደሮች የትም ቢኖሩ እነዚህን ምክሮች እንዲያስቡባቸው ይመከራሉ፡፡

ለዛሬ ቆይታችን በጣም እናመሰግናለን፡፡ በቀጣይ ሳምንት በ [የፕሮግራሙ ስም] ሌሎች ዝግጅቶችን ይዘን እንመለሳለን፡፡

እስከሚቀጥለው ሳምንት ድረስ ደና ሁኑ፡፡