Notes to broadcasters
ማስታወሻ ለብሮድካስተሮች
ንብ ማነብ ከበርካታ ምርቶች ውስጥ ቢያንስ አንዱን ለማግኘት ንቦችን ማሳደግን ያካትታል፡- ማር፣ ፕሮፖሊስ፣ የአበባ ዱቄት፣ ሮያል ጄሊ ወይም ሰም። እነዚህ ምርቶች ልክ እንደ ተፈጥሮ ለሰዎች ጠቃሚ ናቸው። ለምሳሌ ማር እና ሮያል ጄሊ የኃይል ደረጃዎችን እና የሕክምና እሴቶቻቸውን በማሳደግ ችሎታቸው ይታወቃሉ። ሰም ሻማዎችን፣ ቅባቶችን እና ሳሙናዎችን ለመሥራት ያገለግላል። የአበባ ዱቄት የማስታወስ ችሎታን እንደሚያነቃቃ የሚነገርለት በጣም ጥሩ የአእምሮ አነቃቂ ቶኒክ ነው። በተጨማሪም ለዕፅዋት መራባት መሠረት ነው።
በቡርኪናፋሶ የንብ ማነብ ስራ የተለመደ ቢሆንም አሁን ግን ተወዳጅ ተግባር ሆኗል። በአርሶ አደር ቡድኖች ተጽእኖ የንብ አናቢዎች የገቢ ምንጭ እና በገጠር የስራ ምንጭ ሆኗል። የንብ ማነብ የአካባቢን ስነ-ምህዳር በመጠበቅ ረገድም ትልቅ ሚና ይጫወታል።
በምእራብ ቡርኪናፋሶ በሃውትስ ባሲንስ ክልል ከቦቦ-ዲዮላሶ አርባ ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ የምትገኘው ያባሶ መንደር በማር ጥራት ትታወቃለች። እ.ኤ.አ. በ 2018 ይህ መንደር በዘመናዊ የንብ እርባታ ላይ ስልጠና ከ Fonds d’Intervention pour l’Environnement የስልጠና ድጋፍ ተጠቃሚ ሆኗል። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ 30 ንብ አናቢዎች ተባብረው ስኮፕስ-አይ የተባለ የትብብር ድርጅት መሥርተው ከፍተኛውን ጥቅም እያገኙ ነው።
ይህ የሬዲዮ ስክሪፕት የንብ ማነብ ልምድን እና ለሰው ልጅ እና ለተፈጥሮ ያለውን ጥቅም ያስተዋውቃል። ከአራት እንግዶች ጋር በተደረገ ቃለ-ምልልስ ላይ የተመሠረተ ነው:-ያን ፍሎራን ሚሎጎ ፣ የ Société coopérative simplifiée des apiculteurs de Yabasso or Scoops-AY ገንዘብ ያዥ፣ አንሴልሜ ሚሎጎ የማህበሩ ፕሬዚዳንት፣ ሜ ቪንሰንት ሚሎጎ የማህበሩ አባል እና ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ በሃውትስ-ባሲንስ ክልል የአካባቢ ጥበቃ ዳይሬክቶሬት የውሃ እና ደኖች ተቆጣጣሪ/ኢንስፔክተር።
ይህንን ስክሪፕት በሬዲዮ ጣቢያዎ ላይ ለማዘጋጀት የድምጽ ተዋናዮችን መጠቀም ወይም ከአካባቢዎ ሁኔታ ጋር ማስማማት ይችላሉ። የድምጽ ተዋናዮችን ከተጠቀሙ እባክዎን በፕሮግራሙ መጀመሪያ ላይ ለተመልካቾችዎ ማሳወቅዎን ያረጋግጡ። ድምጾቹ የተዋንያን እንጂ የመጀመሪያዎቹ ቃለ-መጠይቅ ተጠያቂዎች አይደሉም። በተጨማሪም ፕሮግራሙ ለአካባቢያዊ ታዳሚዎችዎ እንዲስማማ ተደርጎ የተዘጋጀ ው። ነገር ግን በእውነተኛ ቃለ-መጠይቆች ላይ የተመሰረተ መሆኑን ግልጽ መደረግ አለበት።
ስለ ንብ ማነብ ፕሮግራሞችን ማዘጋጀት ከፈለጉ የንብ ማነብ ቡድን አባላትን እና በጉዳዩ ላይ ባለሙያ ያነጋግሩ።
የሚከተሉትን ጥያቄዎች መጠየቅ ይችላሉ፡-:
- ምርጥ የንብ ማነብ ልማዶች ምንድናቸው?
- የንብ ማነብ ምን አይነት ኢኮኖሚያዊ እና አካባቢያዊ ጥቅሞች አሉት?
- ከንብ እርባታ ጋር የተያያዙ ተግዳሮቶች ምንድናቸው እና እንዴት ሊፈቱ ይችላሉ?
መግቢያ እና መውጫን ጨምሮ የፕሮግራሙ ርዝመት፡- ከ25 እስከ 30 ደቂቃዎች.
Script
የፕሮግራም መለያ ድምጽ መጠንን ከፍ ማድረግ ፡ከዚያም ቀስ በቀስ ዝቅ ማድረግ
አቅራቢ:
ሰላም ውድ አድማጮች! ወደ ፕሮግራምዎ እንኳን በደህና መጡ። ስሜ ሶላንጅ ቢካባ ይባላል።
ዛሬ በምእራብ ቡርኪናፋሶ በሃውትስ–ባሲንስ ክልል ውስጥ በምትገኝ ያባሶ መንደር ውስጥ ስለ ንብ ማነብ ተግባር እና ለሰዎች እና ለአካባቢው ስላለው ጥቅም እንነጋገራለን። በዚህ መንደር ከ2018 ጀምሮ በህብረት ስራ ማህበር ውስጥ ወደ ሰላሳ የሚጠጉ ሰዎች ከ Fonds d’Intervention pour l’Environnement,.ወይም FIE ስልጠና ከተቀበሉ በኋላ ዘመናዊ የንብ ማነብ ስራ ሲሰሩ ቆይተዋል። ይህም የኑሮ ሁኔታቸው እንዲሻሻል አድርጓል። የንብ እርባታ ስለሚሰጠው ጥቅሞች የበለጠ ለማወቅ የ Société coopérative simplifiée des apiculteurs de Yabasso or Scoops-AYን ገንዘብ ያዥ ያን ፍሎራን ሚሎጎ ጋር ቃለ–መጠይቅ አድርገናል። የህብረት ስራ ማህበሩን ፕሬዝዳንት አንሴልሜ ሚሎጎ እንዲሁም የህብረት ስራ ማህበሩን አባላት ሜ ቪንሰንት ሚሎጎ እና ሶጎዳላ ፔላጊን፣ በሃውትስ–ባሲን የክልል የአካባቢ ጥበቃ ዳይሬክቶሬት የውሃ እና ደን ኢንስፔክተር ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ ጋር ተነጋግረናል። ሰዎችን እና ብዝሃ ህይወትን ስለሚጠቅሙ ጥሩ የንብ ማነብ ስራዎች ይናገራል።
አሁን ትኩረታችንን ወደ እንግዶቻችን እናድርግ።
የፕሮግራም መለያ ድምጽ መጠንን ከፍ ማድረግ ፡ከዚያም ቀስ በቀስ ዝቅ ማድረግ
አቅራቢ:
አቶ ሚሎጎ ለስድስት ዓመታት ያህል ንብ ሲያነቡ ቆይተዋል፣ ምን አይነት ጥቅም አምጥቶሎታል?
ያን ፍሎሪያን ሚሎጎ፡
ንብ ማነብ በጣም ፈታኝ ተግባር አይደለም። ማድረግ ያለብዎት ቀፎውን ማዘጋጀት እና መከታተል ብቻ ነው። በዓመት ሦስት ጊዜ ማር እቆርጣለሁ። 15 ቀፎዎች አሉኝ እና የመጀመሪያው ምርት ከየካቲት መጨረሻ እስከ መጋቢት መጀመሪያ ድረስ ነው። ሁለተኛው ከሚያዚያ መጨረሻ እስከ ግንቦት አጋማሽ ድረስ ነው እና ሦስተኛው ብዙውን ጊዜ በህዳር ቀፎውን ስለሚያጸዳ የጽዳት መከር ይባላል። የመጀመሪያዎቹ ሁለት አዝመራዎች ከ 200 እስከ 300 ሺህ Cfaf ($320-390 US) ያመጣሉ። ከሦስተኛው መከር የሚገኘው ገቢ ከመጀመሪያዎቹ ሁለት ጋር ሲነጻጸር በጣም ትንሽ ነው ምክንያቱም የማሩ ጥራት ጥሩ አይደለም። ከንብ እርባታ የሚገኘው ገቢ ቤቴን በ18 የብረት ቆርቆሮ እንድሸፍን አስችሎኛል። በዚህ ገንዘብ ለግብርና ምርቴ ግብአቶችን እገዛለሁ።
አቅራቢ:
አመሰግናለሁ አቶ ፍራንክ ጃቪየር ሚሎጎ። ወይዘሮ ፔላጊ ሚሎጎ የራሷ አምስት ቀፎዎች አሏት። እንኳን በደህና መጡ፣ እና ይህ ስራ ለእርስዎ ምን ማለት እንደሆነ ይንገሩን።
ፔላጊ ሚሎጎ:
እኔ ንብ አናቢ እና የ Scoops-AY ህብረት ስራ ማህበር አባል ስለሆንኩ ለእያንዳንዱ መኸር ከማህበሩ ገቢ ውስጥ 50 ወይም 60 ሺህ Cfaf ($80-100 US) የሚሆነውን ድርሻዬን እቀበላለሁ። እንደ ሰም እና መጠጦች ያሉ የተቀነባበሩ የማር ምርቶችን በተመለከተ በሳምንት 30,000 Cfaf ($50 US) መቀበል እችላለሁ፣ ነገር ግን ገበያው የተረጋጋ ስላልሆነ ብዙ ወይም ያነሰ ላገኝ እችላለሁ። ለንብ እርባታ ምስጋና ይግባውና ልጆቻችንን መመገብ፣ ማልበስ እና ማስተማር እንችላለን። እኛ ሴቶች ያለ ምንም ችግር እንደ ጥምቀት እና ሰርግ ያሉ ማህበራዊ ዝግጅቶችን ማክበር እንችላለን። ወንዶቹ ቀፎዎችን በማዘጋጀት፣ ንቦችን በመጎብኘት እና ማር በመሰብሰብ ይረዱናል። ውሃ ወደ ንቦች እናመጣለን፣ ሰም እናወጣለን፣ ማሩን እናጣራለን እና ወደ መጠጦች እና ጭማቂዎች እናቀነባብራለን።
አቅራቢ:
ሌላው የንብ ማነብ ጥቅሙ ለወጣቶችና ለሴቶች ሥራ መስጠቱ ነው። ስለዚህ ጉዳይ ለመነጋገር ንብ አናቢ ብቻ ሳይሆን የችግኝ አልሚ የሆኑትን አቶ ቪንሰንት ሚሎጎን እንቀበላለን።
ኤም ቪንሰንት ሚሎጎ:
አዎ፣ እንደ ጥረታችን አካል የንብ እርባታን ለማስተዋወቅ ፣ የFIE ፕሮጀክት ለደን መልሶ ማልማት የችግኝ ችግኞችን እንድንተክል መክሯል። በዚህ አመት 2023,700 የካሼው ዛፎችን ተክለናል። ቀደም ባሉት ጊዜያት ከግብርና ምርት በኋላ ገበሬዎች ቢያንስ ለስድስት ወራት ምንም ግንኙነት አልነበራቸውም። አሁን ግን ችግኞችን በመሸጥ ተጠምደናል። በዓመት ወደ 300,000 ሴኤፍአ ፍራንክ (US $500) የሚያመጡ 18 ቀፎዎች አሉኝ። ይህም በህመም ጊዜ ቤተሰቤን እንድንከባከብ ያስችለኛል። ልጄን ወደ ትምህርት ቤት መላክ ችያለሁ፣ እናም በዚህ አመት የዩኒቨርሲቲ መግቢያ ፈተናውን አለፈ። ይህ ለመላው ቤተሰብ ጥቅም ነው፣ ምክንያቱም በአፍሪካ ውስጥ አንድ ልጅ የወላጆቹ ዘር ብቻ ሳይሆን የመላው ቤተሰብ ነው።
አቅራቢ:
በያባሶ መንደር በርካታ ፈተናዎች የንብ ማነብ እድገትን እያደናቀፉ ነው። አንሴልሜ ሚሎጎ፣ እንደ የህብረት ሥራ ማህበሩ ፕሬዝዳንት እነዚህ ችግሮች ምንድናቸው?
አንሴልሜ ሚሎጎ:
በመጀመሪያ የያባሶ መንደር በየአመቱ ቢያንስ 1,600 ሊትር ማር ያመርታል። የእኛ ማህበር ሱቅ አለው ግን ትልቅ አይደለም እና በመጥፎ ቦታ ላይ ነው። የመንደሩ አለቃ አንድ መሬት ሰጠን። ነገር ግን በእሱ ላይ ለመገንባት ገንዘብ የለንም። ትክክለኛ መሳሪያም የለንም። በመሳሪያ እጥረት ምክንያት ለምሳሌ ንቦች በማጣሪያው ሂደት ውስጥ ሴቶቹን ብዙ ይነድፋሉ። ሌላው ችግር የማር መያዣ ነው። ሰዎች ማር ገዝተው ለንብ አናቢዎች ለመክፈል ብዙ ጊዜ ይወስዳሉ። አንዳንድ ንብ አናቢዎች የገንዘብ ችግር አለባቸው። ነገር ግን ለመጠበቅ ይገደዳሉ።
አቅራቢ:
ወይዘሮ ፔላጊ ሚሎጎ ሌሎች ችግሮች አሉ?
ፔላጊ ሚሎጎ:
ሴቶች ለንቦች ውሃ የማግኘት ችግር አለባቸው። ወደ ጉድጓዱ ስንሄድ ትንሽ ውሃ ለማግኘት እዚያ ብዙ ጊዜ ማሳለፍ ሊኖርብን ይችላል፣ እና ብዙ ጊዜ ድፍርስ ስለሆነ ጥቅም ላይ ከመዋሉ በፊት መጣራት አለበት። ጉድጓዶች ማግኘት ከቻልን ትልቅ እፎይታ ይሆናል።
አቅራቢ:
ለማብራሪያዎ አመሰግናለሁ! ኢንስፔክተር ኮናቴ፣ Fonds d’Intervention pour l’Environnement Scoops-AYን በአቅም ግንባታ እና በዘመናዊ የንብ ማነብ መሳሪያዎች ደግፏል። በንብ እርባታ ስልጠና ላይ የተካነ ሰው እንደመሆኖ, ይህንን ስልጠና ምን አነሳሳው?
ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ:
Fonds d’Intervention pour l’Environnement ወይም FIE የተቋቋመው በ1994 በቡርኪናፋሶ የመጀመሪያው የአካባቢ ህግ ነው። ተልእኮው አሁን ያለውን የአካባቢ መራቆት አዝማሚያ በመቀነስ የአየር ንብረት ለውጥን ጎጂ ውጤቶች በመዋጋት እና በአካባቢና ተፈጥሮ ሀብት ዘርፍ ሀብትና ገቢ በመፍጠር የሀገሪቱን ኢኮኖሚ ልማት ማሳደግ እና በመጨረሻ ቢያንስ ድህነትን ለመቀነስ ነው። ከእነዚህ ዓላማዎች ጋር ሙሉ በሙሉ የሚስማማ ማንኛውም ጥረት ከ FIEs የቴክኒክ እና የገንዘብ ድጋፍ ተጠቃሚ ሊሆን ይችላል። የንብ ማነብ አካባቢን ለመጠበቅ እና ገቢ እና የስራ እድል ለመፍጠር ከፍተኛ አስተዋፅኦ ስለሚያደርግ ይህ የህብረት ስራ ማህበር ተጠቃሚ መሆኑ ተፈጥሯዊ ነው።
አቅራቢ:
እና ንብ ማነብ ምን አይነት ጥቅሞችን ይሰጣል?
ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ:
የንብ ማነብ አስፈላጊ አካል ንብ ነው። ሊጠበቅ የሚገባው የብዝሃ ህይወት አካል የሆነ ህይወት ያለው ፍጡር ነው።. ዋናው የስነ–ምህዳር ሚና በፕላኔታችን ላይ የሚገኙትን አብዛኛዎቹን የአበባ ተክሎች ለመራባት አስፈላጊ የሆነው የአበባ ዱቄት ነው። የአበባ ዱቄት የአበባ ዱቄትን ከእጽዋቱ ወንድ የመራቢያ አካል ስቴም ወደ የአበባው ሴት አካል ፒስቲል ማስተላለፍን ያካትታል። የአበባ ዱቄት ከዕፅዋት መራባት 80% ያህሉን ይይዛል፣ ለእህል ሰብሎች ከ65-70%። ስለዚህ ንብ ለእርሻ ሥራ እና ዛፎችን እና ቁጥቋጦዎችን በማልማት ትልቅ ሀብት ነው። ይህ በአካባቢ እና በሰው መካከል ያለው ግንኙነት በጣም ቅርብ መሆኑን ያሳያል። ምክንያቱም ዛፎች ከሌሉ ህይወት የለም እና ንቦች ከሌሉ እፅዋት በየዓመቱ በ 70% ይቀንሳሉ።
ቀደም ባሉት ጊዜያት የንብ ማነብ ሥራ ውስን የገንዘብ አቅም ባላቸው ሰዎች ይሠራ ነበር። ዛሬ ግን እንቅስቃሴው ሁሉንም ማህበራዊ ክፍሎች ይስባል:- በወንዶች፣ በሴቶች፣ በወጣቶች እና በአካል ጉዳተኞች ነው የሚሰራው። በመስክ፣ በማር ማቀነባበሪያ ወይም በገበያ ላይ ሁሉም ሰው መተዳደሪያውን ያገኛል። የሥራ እድሎችን የሚፈጥር ብቻ ሳይሆን ገቢ የሚያስገኝ ተግባር ነው። ለምሳሌ ሴቶች ጭማቂ፣ አልኮል መጠጦችን ወይም ቅባቶችን ለመሥራት የማር ተረፈ ምርቶችን መጠቀም ይችላሉ። የእጅ ባለሞያዎች ነሐስ ሲሰሩ ሻጋታዎችን ለመፍጠር ሰም ይጠቀማሉ። ሮያል ጄሊ የመድኃኒት ምርቶችን ለመሥራት ያገለግላል።
አቅራቢ:
አመሰግናለሁ ኢንስፔክተር! አሁን ወደ ያን ፍሎሪያን ሚሎጎ እንመለስ፣ የ Scoops-AY ህብረት ስራ ማህበር አባል። ማህበሩ በ2018 በዘመናዊ የንብ እርባታ ስልጠና ተጠቃሚ ነበር። ምን ተማሩ?
ያን ፍሎሪያን ሚሎጎ
: ስለ ንቦች ተምረናል። እነሱም በእውነቱ ለንግድ ስራችን ጥሬ እቃዎች ናቸው። ለሰውም ሆነ ለተፈጥሮ በጣም አስፈላጊ እንስሳት ናቸው። ለንቦች ልዩ ትኩረት መስጠት እና እነሱን መጠበቅ አለብን። ከዚያ በፊት ንቦች በጣም ስሜታዊ ስለሆኑ እንደ ንብ አናቢዎች የተረጋጋ እና ታጋሽ ባህሪ ያሉ አንዳንድ ባህሪያት እንዲኖረን ተምረናል።
እነሱን ለመጎብኘት ስንሄድ ውጥረት እንደሌለብን ማረጋገጥ አለብን። ይህ ንቦቹንም ሊያስጨንቃቸው ይችላል። ንብ አናቢዎች ከንቦቻቸው ላይ ማንኛውንም ያልተለመደ ባህሪ ለመለየት ጥሩ ተመልካቾች መሆን እንዳለባቸው ግልጽ ነው። አስተማሪዎቹ ስለ ንቦች ልማዶች፣ አደረጃጀት እና መራባት አስተምረውናል። በተመከሩ ቦታዎች ላይ ቀፎ እንዴት ማዘጋጀት እንዳለብን ለሥራው የሚያስፈልጉትን አነስተኛ መሳሪያዎች እና እራሳችንን ከንብ ንክሻ እንዴት መጠበቅ እንዳለብን ተምረናል።
አቅራቢ:
ኢንስፔክተር፣ ስለ ንቦች ለምን ማወቅ አለብን?
ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ:
የንብ ማነብ አንዱ ትርጓሜ ንቦችን ለከፍተኛ ትርፍ መጠበቅ ነው። ንቦችን መጠበቅ ከፈለጉ እነሱን ማወቅ አለብዎት። ካላወቁ እዚህ ግባ የማይባሉ ናቸው ብለው ገምተው ልትጠቀሙባቸው ይችላሉ። ይህ ለሞት ሊዳርግ ይችላል። ለምሳሌ በንብ ስብስብ ውስጥ ሶስት አይነት ንቦች አሉ፡ አንዲት ንግስት፣ ጥቂት ወንዶች–ድንጉላዎች- የሚባሉት ከ1,500 እስከ 2,000 የሚደርሱ እና ሰራተኞች ናቸው። በማር ቆረጣ ወቅት ንግሥቲቱን ካላወቁ ሊገድሏት ይችላሉ። በውጤቱም ቀፎው ትተው ሊሄዱ ይችላሉ። ስለዚህ በእርግጥ እንቅስቃሴውን ከማከናወንዎ በፊት ንግሥቲቱን ማወቅ አለብዎት።
አቅራቢ:
ለንብ እርባታ ንቦችን ማወቅ አስፈላጊ መሆኑ እውነት ነው። ግን በቂ አይደለም። ሌሎች ልምዶች አሉ ሚስተር ሚሎጎ?
ያን ፍሎሪያን ሚሎጎ:
ስለ ንቦች ከመማር በተጨማሪ ቀፎውን በትክክል እንዴት ማዘጋጀት እንዳለብን ተምረናል። ቀፎው ጫጫታ ካላቸው የህዝብ ቦታዎች፣ ቤቶች እና መንገዶች ርቆ የሚገኝ ሲሆን በተለይም እንደ ማንጎ፣ ሺአ ወይም ካሼው ባሉ ጥላ ዛፍ ስር መቀመጥ አለበት። እነዚህ ንቦች የሚወዷቸው የፍራፍሬ ዛፎች ናቸው። ምክንያቱም አበቦቻቸው የተትረፈረፈ የአበባ ማር እና የአበባ ዱቄት ያመርታሉ። በተጨማሪም ንቦች በያባሶ መንደር ውስጥ በብዛት የሚገኙትን የእነዚህ ዛፎች አበባዎች ጠንካራ ሽታ እና ደማቅ ቀለሞች ይወዳሉ።
ከዚህ ደረጃ በኋላ ቀጣዩ ክትትል ወይም ቁጥጥር ነው። ይህም ለንቦች ውሃ ማቅረብ እና የስብስቡን እድገት መከታተልን ያካትታል። በውሃ ማጠራቀሚያው ውስጥ ውሃ ንቦች ለመጠጣት በሚሞክሩበት ጊዜ እንዳይሰምጡ ተንሳፋፊ ነገር ወይም ጠጠሮችን እናስቀምጣለን። ማሩ ከተፈጠረ በኋላ ወደ መሰብሰብ እንቀጥላለን። እንደገና ጥቂት ምክሮች አሉ። ሁል ጊዜ ቱታዎችን ፣ ቦት ጫማዎችን እና ጓንቶችን ይልበሱ። ለዚህ ተግባር ከሁለት እስከ ሶስት ሰዎች ይመከራሉ። አንድ ሰው ይሰበስባል። ሁለተኛው የማር እንጀራን ይይዛል። ሦስተኛው ደግሞ ጭስ ይጠቀማል። ይህም ንቦችን ያረጋጋል። ያለበለዚያ ማር ለመሰብሰብ ባልዲውን የሚይዘው እና ንቦቹ ላይ ጭስ የሚያጨሰው ማን ነው? በቂ ሰዎች በመሰብሰብ ላይ በማይሳተፉበት ጊዜ ብዙ ንቦች ይሞታሉ እና ስራው በጣም አስቸጋሪ ይሆናል።
አቅራቢ:
ኢንስፔክተር እነዚህን መልካም ልምዶች ማረጋገጥ ይችላሉ?
ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ
: አዎ እነዚህ ንብ አናቢዎች በደንብ የሰለጠኑ ናቸው። ሚስተር ሚሎጎ ከተናገሩት በተጨማሪ ቀፎው ንቦቹን እንዳይቀንስ ለመከላከል ማንኛውንም ያልተለመዱ ነገሮችን ለምሳሌ የንብ በሽታዎችን ለመለየት ያለማቋረጥ መጎብኘት አለበት። እዚህ ቡርኪናፋሶ ውስጥ ንቦች ሁለት ዋና ዋና ፈተናዎች ያጋጥሟቸዋል፡ “ትንሽ ሰብሳቢ” በመባል የሚታወቁት ጥገኛ ተውሳኮች (የአርታዒ ማስታወሻ፡ ሳይንሳዊው ስም ኤቲና ቱሚዳ ነው፣ እና ትንሹ ቀፎ ጥንዚዛ ተብሎም ይጠራል) እና የሰም የእሳት እራት። “ትንሹ ሰብሳቢ” ስብስቡን አያጠፋም, ነገር ግን የሰም የእሳት እራት ያጠፋል። ለእነዚህ በሽታዎች መድሃኒቶችን ለማግኘት ጥናቶች በመካሄድ ላይ ናቸው። ለጊዜው ንብ አናቢዎች እየተቋቋሙ ነው። በተጨማሪም ንቦች ትኩረት የሚያስፈልጋቸው ፍጥረታት ናቸው። ጉብኝቶች ያበረታቷቸዋል።
ቀፎውን በጥላ ውስጥ ማስቀመጥን በተመለከተ:- በቀጥታ በፀሀይ ብርሀን ውስጥ ሲያስቀምጡት ቡርኪናፋሶ ብዙ ጊዜ ከፍተኛ ሙቀት እንደሚያጋጥማት ስለሚያውቁ የማር ወለላ ይቀልጣል። ማሩ ይጠፋል። ይህ ደግሞ የእንቁላል እና እጮችን መበላሸት ያስከትላል። ይህ ማለት ምንም አይነት አዲስ ንቦች አይኖሩዎትም ማለት ነው። ንቦቹ በመጨረሻ ከእርስዎ ይርቃሉ። በንብ ቀፎ ውስጥ የሚመከረው የሙቀት መጠን ከ33 እስከ 36°C ነው። በጣም ሞቃት ከሆነ በቂ ማር አይኖራችሁም ምክንያቱም ንቦቹ ማር በማምረት ላይ ከማተኮር ይልቅ ቀፎውን ማቀዝቀዝ ላይ ያተኩራሉ።
ቀፎው እንደ አብያተ ክርስቲያናት፣ ትምህርት ቤቶች፣ ወዘተ ብዙ ሰዎች ካሉባቸው ቦታዎች ርቆ መቀመጥ አለበት። ንቦች ጫጫታ አይወዱም። ከረብጟቸው ያጠቅዎታል። ቀፎዎች በዛፍ ላይ ይቀመጡ ነበር። አሁን ግን ከመሬት በላይ ከ 0.8 እስከ 1.5 ሜትር ባለው መቆሚያ ላይ ከዛፉ ስር ናቸው። በቡርኪናፋሶ ከፍተኛ ዝናብ ይጥላል ፣ ኃይለኛ ንፋስም በአጠቃላይ ከምስራቅ ወደ ምዕራብ ይነፍሳል። ስለዚህ የመግቢያ ቀዳዳው ወደ ሰሜን ወይም ወደ ደቡብ እንጂ ወደ ምስራቅ ወይም ምዕራብ እንዳይመለከት ቀፎዎች መቀመጥ አለባቸው። እንዲሁም ከተወሰኑ አዳኞች የሚከላከሉ መሳሪያዎችን መጫን ያስፈልግዎታል። አንዳንዶቹ የሞተር ዘይት ይጠቀማሉ። ሌሎች ደግሞ ጉንዳኖች ቀፎው ከቆመበት ስር ወደ ውስጥ እንዳያልፉ ለመከላከል ውሃ ይጠቀማሉ። በያባሶ ውስጥ በጣም ተወዳጅ የሆኑት ቀፎዎች የኬንያ ቀፎዎች ናቸው። በአናጢዎቻችን ከእንጨት የሚሠሩ ናቸው። እርጥበት በሚኖርበት ጊዜ የሚለወጥ ሽታ አላቸው። ንቦች በጣም ንጹህ እና ጤናማ እንስሳት ናቸው። መጥፎ ሽታ አይወዱም። ለዚህም ነው ንብ በበሰበሰ ቦታ ላይ ስታርፍ የማትመለከቱት እና ለጎርፍ ተጋላጭ በሆኑ አካባቢዎች የንብ ቀፎዎችን ማስቀመጥ የሌለቦት።
አቅራቢ:
የመጨረሻው የምርት ደረጃ ማር መሰብሰብ ነው።
ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ:
ልክ ነው! በቡርኪናፋሶ የማር ፍሰት ወቅቶች በመባል የሚታወቁት ሁለት ዋና የማር ምርት ጊዜያት አሉ። ከየካቲት እስከ ሰኔ ድረስ ብዙ ዛፎች አበባዎችን የሚያመርቱበት ዋናው የማር ፍሰት ጊዜ ነው። በዝናብ ወይም በማደግ ላይ ባሉ ወቅቶች መጨረሻ ላይ አሁንም ትንሽ የማር ፍሰት ጊዜ ብለን የምንጠራው አለን። ይህ ከነሐሴ አጋማሽ እስከ ታህሣሥ ድረስ የሚቆይ ሲሆን የእህል ምርት ገና ሲጠናቀቅ እና ንቦቹ ከአበቦች ማውጣት የቻሉት የአበባ ማር ማር ለማምረት ሊያገለግል ይችላል። ማጽዳት:- ይህ የመጨረሻው ምርት ነው። አንዳንድ ሴሎች በቀፎው ውስጥ ሲቀሩ ምናልባትም የአበባ ዱቄት ወይም የንብ ዘሮችን ይይዛሉ። ከጊዜ በኋላ አንዳንድ ሴሎች እየጠነከሩ ወደ ጥቁርነት ይለወጣሉ። ከዚያም ንቦቹ እንዲያድሷቸው መጽዳት አለባቸው። ማጽዳት ስሙ እንደሚያመለክተው በእውነቱ ታላቁን የመጋቢት ማር ያዘጋጃል። ማንኛውንም ቆሻሻ/ፍርስራሽ ከቀፎ ውስጥ ያጸዳል። እነሱ ማር ያገኛሉ። እርስዎ ግን ማር ማግኘት ይችላሉ ወይም ምንም ማር ላያገኙ ይችላሉ። በአጠቃላይ ማሩ የበለጠ ፈሳሽ ነው እና በህብረት ሥራ ማህበሩ ግምት ውስጥ አይገባም። ንብ አናቢው የሚፈልገውን ያደርጋል። እነዚህ ሁሉ ልማዶች በያባሶ ጥቅም ላይ ለሚውሉ የኬንያ ወይም በአካባቢው ለተሠሩ ቀፎዎችን በተለይ የሚመለከቱ ናቸው።
እነዚህ ልምምዶች በትክክል ከተተገበሩ የማር ጥራት እና መጠን አስተማማኝ ይሆናል። በተለይም ማር የሚሰበሰበው እሳት ላይ ሳይሆን በጭስ እርዳታ ነው። እናም ወደ የያባሶን ማር በተመለከተ ስለዚህ ጉዳይ ምንም ጥርጥር የለኝም። በስብሰባ ወቅት ማሩን ቀምሼ ነበር። የዚህ ማር ጣዕም እና ገጽታ አስደናቂ ነው። እና እንደዚህ ሲሆን በሁሉም የንግድ ስራዎ ጥቅሞች በእውነት ይደሰታሉ።
አቅራቢ:
ሚስተር ኮናቴ፣ ከእነዚህ ጥቅሞች በተጨማሪ በንብ እርባታ ላይ ያሉ ችግሮች ምንድናቸው?
ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ:
በቡርኪናፋሶ የሚገኘው የንብ ማነብ ሥራ በሦስት ምድቦች ሊከፋፈሉ የሚችሉ ችግሮች እያጋጠሙት ነው፡- መሣሪያ፣ ግብይት እና አደረጃጀት።
ዘመናዊ የንብ ማነብያ መሳሪያዎች በጣም ውድ ናቸው ምንም እንኳን ብረት በአገራችን በብዛት የሚገኝ ቢሆንም። በንብ እርባታ ላይ ብረት መጠቀም በጣም አይመከርም። አይዝጌ ብረት በጣም የሚመከር ቁስ ነው። ግን ከዚህ ቁስ የተሠሩ መሳሪያዎች በጣም ውድ ናቸው። ለምሳሌ፣ በእጅ የሚሠሩ የምርት መሳሪያዎች ወደ 200,000 ሴኤፍአ ፍራንክ ($330 US) ያስከፍላሉ፣ አይዝጌ ብረት ማተሚያዎች ደግሞ ከ100 እስከ 150,000 ሴኤፍአ ፍራንክ ($165-$250 US) ያስከፍላሉ። ንብ አናቢዎች በቀላሉ ሊገዙዋቸው አይችሉም።
ሽያጩን በተመለከተ በቡርኪናፋሶ መደበኛ የማር ዋጋ የለም። እያንዳንዱ ንብ አናቢ በሚጠቀምበት መሳሪያ መሰረት የማሩን ዋጋ ይወስናል። በውጤቱም ዋጋዎች ይለያያሉ።
በመጨረሻም የንብ አናቢዎች ማኅበራት ቢቋቋሙም በደንብ አይንቀሳቀሱም።ንቦቹን በተመለከተ፣ ትክክለኛው ችግር የግብርና ሥራ ልማዶች፣ እፅዋትን ከመጠን በላይ ማልማት፣ የአበባ ማርና የአበባ ዱቄት ምንጮችን መቀነስ እና ከቁጥጥር ውጭ የሆነ ፀረ–ተባይ መድኃኒቶችን መጠቀምን ይጨምራል። ማር ከአበቦች ይገኛል። ዛፎች ከሌሉ አበቦች የሉም። ስለዚህም ማር የለም። ፀረ–ተባይ እና የጫካ እሳቶች ንቦችን ያጠፋሉ።
ሹፌር፡
እነዚህን መሰናክሎች ለመቀነስ ምን ይመክራሉ?
ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ:
ነባር ድርጅቶች በአግባቡ እንዲሰሩ እና ክህሎቶችን እንዲያሻሽሉ እና ልምድ እንዲለዋወጡ ስብሰባዎችን ማበረታታት አለብን። መንግሥት የንብ ማነብያ መሳሪያዎችን በቋሚ ዋጋ ዝርዝር ውስጥ ማካተት ወይም ድጎማ መስጠት አለበት። ይህ ያልተመጣጠነ የዋጋ ችግርን ይፈታል እና በተራው ደግሞ በቡርኪናፋሶ የማር ማቀነባበር ሂደትን ያበረታታል። ንብ አናቢዎች ከፍተኛውን ትርፍ ሊያገኙ የሚችሉት በማቀነባበር ሂደት ውስጥ ነውና።
አቅራቢ:
አመሰግናለሁ ኢንስፔክተር ኮናቴ። ወደ ፕሮግራሙ መጨረሻ ደርሰናል። በቡርኪናፋሶ በያባሶ መንደር የንብ እርባታ እያደገ መሆኑን ያሳያል። ለFonds d’Intervention pour l’Environnement ምስጋና ይግባውና 30 አባላት ያሉት Scoops-AY ህብረት ስራ ማህበር 300 የኬንያ ቀፎዎች አሉት። በዓመት ቢያንስ 1,600 ሊትር ማር ያመርታሉ። የዚህ ማር ሽያጭ እና ተረፈ ምርቶቹን ማቀነባበር ንብ አናቢዎች ኑሮአቸውን እንዲመሩ ያስችላቸዋል። ንብ አናቢዎች ለኑሮአቸው እና ለብዝሀ ህይወት ያላቸውን ጥቅም በመገንዘብ ያገኙትን ስልጠና በተግባር ለማዋል የተቻላቸውን ሁሉ እያደረጉ ነው።
በዚህ ፕሮግራም ውስጥ የቀረበው መረጃ ለእርስዎ በጣም ጠቃሚ እንደሚሆን ተስፋ አደርጋለሁ። ለትኩረትዎ አመሰግናለሁ! እና በቅርቡ በአዲስ ፕሮግራም እንገናኛለን።
Acknowledgements
ምስጋና
ያበረከተው፡ ሶላንጅ ቢካባ ፣ የራዲዮዲፍዩሽን ቴሌቪዥን ዱ ቡርኪናፋሶ ሃውትስ ባሲንስ ዘጋቢ
ገምጋሚ ፡ ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ፣ የውሃ እና የደን ኢንስፔክተር በቦቦ ዲዮላሶ ግዛት የአካባቢ፣ ውሃ እና ሳኒቴሽን መምሪያ
ቃለ-መጠይቆች
ያን ፍሎሪያን ሚሎጎ፣ የሶሺዬቴ ኩፔሬቲቭ ሲምፕሊፋዬ ዴ አፒኩልተርስ ደ ያባሶ፣ ስኮፕስ-ኤአይ ገንዘብ ያዥ፣ በነሐሴ 31፣ 2023 የተካሄደ ቃለ-መጠይቅ
አንሴልሜ ሚሎጎ፣ የህብረት ስራ ማህበር ፕሬዚዳንት፣ በነሐሴ 31፣ 2023 የተካሄደ ቃለ-መጠይቅ
ሜ ቪንሰንት ሚሎጎ፣ የህብረት ስራ ማህበር አባል፣ በነሐሴ 31፣ 2023 የተካሄደ ቃለ-መጠይቅ
የሶጎዳላ ፔላጊ፣ የህብረት ስራ ማህበር አባል፣በነሐሴ 31፣ 2023 የተካሄደ ቃለ-መጠይቅ
ናዚ አብዱላዬ ኮናቴ፣ የውሃ እና የደን ኢንስፔክተር በቦቦ ዲዮላሶ ግዛት የአካባቢ፣ ውሃ እና ሳኒቴሽን መምሪያ፣ በመሰከረም 12፣ 2023 የተደረገ ቃለ-መጠይቅ